گزارش بررسی رشد کودک

  با یاد و نام او

  گزارش بررسی

مطالب برتر ماه­نامه رشد کودک

شماره های 1( مهر)، 2 ( آبان)، 3 (آذر) 1398

            

سازمان پژوهش و  برنامه ریزی آموزشی

دفتر انتشارات کمک آموزشی

گروه بررسی نشریات

 شورای کتاب کودک

 بهار 1399

در این گزارش علاوه بر معرفی قسمتهای برتر سه شماره رشد کودک در سال 1398، مقایسه ای با سه شماره از مطالب برتر نشریه در سال 1396 نیز انجام گرفته است.

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع ­رسانی رشد کودک

(دوره ­ی بیست و ششم)ویژه آمادگی و پایه­ ی اول دبستان

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات کمک آموزشی

مدیرمسئول: دکتر مسعود فیاضی

سردبیر: مهری ماهوتی

مدیر داخلی: مریم سعید خواه

ویراستار: شراره وظیفه شناس 

طراح گرافیک: روشنک فتحی

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی

صندوق پستی: 6588-15875

تلفن: [phone]

www.roshdmag.ir : وبگاه 

[e-mail] رایانامه:

 تیراژ:  میانگین 460000

 توزیع:  در سطح مدارس

 ماه­نامه رشد کودک

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد کودک مدیرمسئول دکتر مسعود فیاضی، سردبیر مهری ماهوتی در مدت سال تحصیلی منتشر می شود. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک، بررسی شماره­ های 1(مهرماه)، 2 (آبان ماه) و 3 (آذر ماه) سال 1398 را در دستور کار خود قرار داده است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد کودک ویژه­ ی آمادگی و پایه اول دبستان، در قطع 20×28 با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 32 صفحه، چهار رنگ، در رنگ های شاد، و بهای 21000 ریال به چاپ می­رسد.

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، معرفی کتاب و ایران شناسی است.

جدول شماره 1: توزیع فراوانی تفکیک موضوعی سه شماره رشد کودک 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول تنوع موضوعی نشریه را نشان می­دهد که مناسب مخاطب است. بیشترین موضوع، به داستان با 36.3% سپس سرگرمی با 21.2% تعلق دارد.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند. برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش­ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع هاست.

مطالبی که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند از نکات مثبت نشریه است ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند.

 مطالب برتر بر اساس سرکلیشه ها شامل داستان، قصه، مثل تو و میچ و موچ است.

مطالب برتر

داستان

در 3 شماره بررسی شده جمعا تعداد 36 داستان دیده می شود. داستان ها شامل داستان تصویری، داستانک، داستان تصویری بدون کلام، کمیک استریپ و نمایشنامه هستند. از میان داستان های ارائه شده  8 داستان برتر شناخته شده اند. داستان های برتر با سرکلیشه های "قصه"، "مثل تو" و عنوان "میچ و موچ" هستند که هر یک به طور جداگانه تحلیل می شوند.

قصه

داستان ها با سرکلیشه "قصه" در سه شماره بررسی شده وجود دارند که هر سه برتر شناخته شده اند.

- در شماره 1، داستان "دنبال هم" با موضوع شکار و زنجیره غذایی حیوانات و درونمایه محیط زیستی از زنجیره غذایی حیوانات و نقش انسان و شکار در به هم ریختن این زنجیره طبیعی سخن می گوید. داستان دارای آغاز و پایانی مناسب است، سیر زنجیره ای را برای بقای حیوانات به خوبی نشان می دهد و ساختار جذابی را رقم می زند. چنین ساختاری به کودک اجازه می دهد تا در ذهن خود ماجرای داستان را مرور کند و از نقطه پایان دوباره به ابتدا برود و داستان را تکرار کند.

- در شماره 2، داستان "لطفا خوش­حالی" با موضوع خوش­حالی و درونمایه روان­شناختی- اجتماعی-تفریحی است. داستان از به دست آوردن خوش­حالی با چیزهای کوچک و دیدن دقیق آنچه در اطرافمان است و می تواند ایجاد خوش­حالی کند سخن می گوید. نویسنده در قالب داستان به مخاطب نشان می دهد که بیشترین خوش­حالی وقتی ایجاد می شود که برای دیگران ایجاد خوش­حالی می کنیم. 

- در شماره 3، داستان "خانه" با موضوع سفر و درونمایه عاطفی- روانشناختی از تجربه سفر و دلتنگی می گوید. داستان دارای آغاز و پایانی مناسب است و رابطه علت و معلولی مناسب در ساختار منسجم داستان به خوبی مشاهده می­شود. شخصیت ها اجزا یک خانه هستند درست مثل اعضا یک خانواده. انعکاس دلتنگی آن­ها به خاطر دوری از یکدیگر در داستان به زیبایی به نمایش گذاشته شده است.

مثل تو

در هرسه شماره، داستان های تصویری با سرکلیشه "مثل تو" و موضوع های «شروع مدارس و دغدغه مواجهه با معلم و پذیرفته شدن»، «رعایت نوبت و زورگویی» و «مسخره کردن دیگران» و درونمایه­ های اجتماعی- روان­شناختی آمده اند. نویسنده به سادگی در قالب داستان راه و رسم رفتار با دوستان در مدرسه را به مخاطب نشان می دهد. این که در متن از زبان گربه­ ها استفاده شده و سپس معنی و مفهوم آن ادا می شود متن را لطیف و به دنیای کودکانه بیشتر نزدیک می کند. بازی با نام آواهای میو، بازی شیرین و لذت بخشی شده است که باورپذیری و فانتزی بودن را هم­زمان به خواننده القا می کند. سوال های پایانی داستان کودک را وادار به تفکر و گفتگو می کند. تصاویر ساده، مرتبط با متن و مناسب گروه سنی مخاطب است.

میچ و موچ

در هرسه شماره، داستان تصویری های بدون کلام با عنوان "میچ و موچ" دیده می­شوند. این داستان­ها در شماره های 2 و 3 به دلیل طرح موضوع آرامش بخش بودن خواندن کتاب و محبت دوطرفه بین دو همسایه برتر دیده شده­ اند. تصاویر گویا و شخصیت های جذاب این داستان ها و ارتباط بین آن­ها که هر بار قصه ای را روایت می کند، به خوبی می تواند با کودک ارتباط برقرار کند. مخاطب با دیدن تصاویر و روایت داستان به خوبی منظور نویسنده را دریافت می نماید.

ببین و بساز (سرگرمی)

سرگرمی با سرکلیشه ببین و بساز، در شماره1، با عنوان "روباه گِلی" و در شماره 2، با عنوان "بازی پیچ پیچی" برتر شناخته شده اند.

روباه گِلی

 در این کاردستی کودک می­تواند با کمی گِل حیوانات انگشتی درست کرده، آن را رنگ کند و از نمایش با آن لذت ببرد. مراحل اجرای کاردستی به ترتیب در عکس ها نشان داده شده است که به کودک در ساخت آن کمک می رساند. کاردستی  مهارت دست ورزی و خلاقیت کودک را  افزایش می دهد.

بازی پیچ پیچی

سرگرمی با عنوان «بازی پیچ پیچی» بازی دونفره ای است که باعث افزایش دقت و تمرکز کودک می شود و علاوه بر آن نشاط آور است. این بازی برد و باخت ندارد و برای جبران خطا بازیکن ­ها می بایست بار دیگر بازی را انجام دهند. تصاویر مستند و گویاست که از ویژگی این بخش است.

جدول شماره 2- مطالب برتر سه شماره رشد کودک 1398

موضوع	داستان	سرگرمی	درصد مطالب برتر	مطالب کل نشریه
مطالب نشریه	36	21	57	99
مطالب برتر	8	2	10	10
درصد	22.2%	9.5%	17.5%	10%

داستان با 22.2% بیشترین مطالب برتر را به خود اختصاص داده است. در کل10% از مطالب نشریه برتر شناخته شده اند.

جدول شماره 3- مقایسه مطالب برتر سه شماره از نشریه رشد کودک سال های 1396 و 1398

مطالب برتر	جمع کل مطالب	جمع	علمی	گزارش	سرگرمی	شعر	داستان	موضوع
22.3%	94	21	4	1	4	6	6	مطالب برتر 1396
10.1%	99	10	0	0	2	0	8	مطالب برتر 1398

با مقایسه مطالب برتر نشریه رشد کودک در  سال 1396، تعداد مطالب برتر کمتر از نصف شده است.

مطالب مثبت

مطالب مثبت نشریه بر اساس سرکلیشه شامل "دوست من"، "بازی، ورزش، شادی"، "یک کار تازه" و " ایران ما" است که به تحلیل هر یک پرداخته می شود.

دوست من (سرمقاله)

از سه شماره بررسی شده سرمقاله ­های شماره 1 و 2 نشریه با سرکلیشه "دوست من" در زمره مطالب مثبت قرار گرفته­ اند.

-در شماره 1، به مناسبت بازگشایی مدارس، سردبیر در مورد ترس کودک از رفتن به مدرسه سخن می گوید و با او همدلی می کند. بهتر بود جمله پایانی در سرمقاله آورده نمی شد.

- در شماره 2، نویسنده قهر و آشتی کودکان را که معمولا در مدارس بین آن ها پیش می آید بیان می کند و برای آشتی کردن به کودک راهکار نشان می دهد. بهتر بود در این سرمقاله هم سردبیر از جمله پایانی صرف نظر می کرد.

بازی، ورزش، شادی

بازی های حرکتی با عنوان های "رد پا بازی"، "فوتم کن"، "توپ را بگیر" و "بازی بادکنکی" توجه نشریه را به بازی های حرکتی نشان می دهد که از نکات مثبت آن است.

رد پا بازی

 بازی حرکتی با سرکلیشه "بازی، ورزش، شادی" و عنوان "رد پا بازی" علاوه بر افزایش حرکت و فعالیت کودک، نشاط آور است.

فوتم کن

این بازی به تمرکز کودک می افزاید بازی به سادگی قابل اجرا و وسایل آن در دسترس است.

یک کار تازه (آزمایش علمی)

آزمایش علمی با سرکلیشه "یک کار تازه" در شماره 2، با عنوان "بادکنک سنگین" به طور ساده و قابل اجرا به مخاطب نشان می دهد که هوا دارای وزن است.

ایران ما (ایران شناسی)

نشریه از پشت جلد، برای آشنایی کودکان با مناطق مختلف ایران استفاده کرده است. این بخش مزین به سرکلیشه "میهن زیبای ما- ایران ما" است. در شماره ­های بررسی شده استان های بوشهر، خراسان رضوی و کهگیلویه و بویر احمد دیده می شوند که تصویرگر با استفاده از تکنیک کلاژ و خمیر، مخاطب را با انواع لباس های محلی، صنایع دستی، محصولات و محیط زندگی آنان آشنا می کند.

-در شماره 1، دو شغل اصلی استان بوشهر، نخلداری و ماهیگیری به تصویر کشیده شده که کار گروهی را نشان می‌دهد. در قسمت پایین صفحه با طرح سوالی کودک را تشویق به بیان دیده های خود در تصویر می کند که در جهت افزایش هوش کلامی مخاطب است. این قسمت به دور از نگاه جنسیتی است.

جدول شماره 4- مطالب مثبت سه شماره رشد کودک 1398

موضوع	سرمقاله	سرگرمی	ایران شناسی	آزمایش علمی	جمع مطالب مثبت	مطالب کل نشریه
مطالب نشریه	3	21	3	3	30	99
مطالب مثبت	2	4	3	1	10	10
درصد	66.6%	19%	100%	33.3%	33.3%	10%

10% از مطالب مثبت هستند که توجه نشریه را به این مطالب نشان می دهد.

پیشنهادها

نشریه برای ارتقاء کیفی می تواند به نکات زیر توجه کند:

-استفاده از داستان ترجمه به تدریج کودک را با سایر فرهنگ ها آشنا می کند و مهارت دگر پذیری او را افزایش می دهد.

-استفاده از ادبیات کهن کودک را با قصه های عامیانه آشنا می سازد.

سخن آخر

بررسی نشان می­دهد مطالب برتر نشریه رشد کودک در سال 98 در مقایسه با سال 96 به کمتر از نصف کاهش و مطالب مثبت آن افزایش یافته است.گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک امید دارد با کمی دقت نظر بیشتر در نوع ارائه مطالب، کیفیت نشریه ارتقاء یابد. گروه به مسئولین نشریه خسته نباشید می گوید و آرزومند موفقیت آنان است.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب کودک

بهار 1399

گزارش بررسی رشد نو آموز

با یاد و نام او

گزارش بررسی مطالب برتر

ماه­نامه رشد نوآموز

شماره های 1( مهر)، 2(آبان)، 3(آذر) 1398

      

 سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

دفتر انتشارات کمک آموزشی

گروه بررسی نشریات

 شورای کتاب کودک

بهار 1399

در این گزارش علاوه بر معرفی قسمت­های برتر سه شماره رشد نوآموز در سال 1398، مقایسه ای با سه شماره از نشریه در سال­های 1395 و 1396 از نظر مطالب برتر نیز انجام گرفته است.

این گزارش برای ارائه به مسئولین نشریه رشد نوآموز و پدید آورندگان است.

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع ­رسانی رشد نوآموز

(دوره ­ی سی و ششم )  برای دانش آموزان پایه های دوم و سوم دبستان

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات کمک آموزشی

مدیرمسئول: دکتر مسعود فیاضی

سردبیر: افسانه گرمارودی

ویراستار: شراره وظیفه شناس

طراحی گرافیک: فریبا بندی

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی، پلاک 266

 صندوق پستی6581-15875

تلفن: [phone] 

www.roshdmag.ir وبگاه:

  [e-mail]پیام نگار:

شمارگان: 700000

توزیع: در سطح مدارس کشور

ماه­نامه رشد نوآموز

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوآموز، مدیرمسئول مسعود فیاضی و سردبیر افسانه گرمارودی، در طول سال تحصیلی منتشر می شود. گروه نشریات شورای کتاب کودک، بررسی شماره­ های 1(مهرماه)، 2 (آبان ماه) و 3 (آذر ماه) سال 1398 را در دستور کار خود قرار داده است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد نوآموز ویژه­ ی دانش آموزا ن پایه ­های دوم و سوم دبستان، در قطع 20×28 با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 32 صفحه، چهار رنگ، در رنگ های شاد، و بهای 21000 ریال در سطح مدارس توزیع  می شود و در اختیار  دانش آموزان قرار می گیرد. 

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، گزارش و سایر مطالب آموزشی است.

جدول شماره 1: توزیع فراوانی تفکیک موضوعی سه شماره رشد نو آموز 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

با توجه به جدول، نشریه از تنوع موضوعی برخوردار است. بیشترین درصد به بخش سرگرمی با 33.7% و سپس داستان  با 17.1% اختصاص دارد.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند.

برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش­ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع ­هاست.

مطالب مثبت مطالبی هستند که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند که از نکات مثبت نشریه است ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند.

مطالب برتر

داستان

در شماره­ های بررسی شده تعداد 16 داستان شامل داستان تصویری، نمایشنامه، داستان تصویری بدون کلام، داستانک و کمیک استریپ دیده شده اند. از میان این داستان ها 2 داستان برتر و 2 داستان دارای نکات مثبت هستند که به تحلیل هر کدام در جای خود پرداخته می شود.

-در شماره1، پشت جلد مجله، داستان تصویری بدون کلام با عنوان و موضوع "مطالعه" و درون­مایه شناختی- اجتماعی، داستانی را در 6 قاب تصویری مجزا روایت می­کند. تصاویر واضح و گویا به خوبی قادر به روایت داستان است و سیر منطقی آن را به پیش می برد. کودک با تصاویر ارتباط برقرار کرده و خود داستان را روایت می کند.

-در شماره 2، داستان "ناودان های آوازخوان" با سرکلیشه «قصه»، موضوع شادی و هماهنگ بودن و درون­مایه تفریحی است. نویسنده با استفاده از ادبیات شفاهی به بازآفرینی شعر کودکانه «بارون میاد شرشر» پرداخته است.  شعرها بین متن داستان گنجانده شده و مفرح شدن داستان را فراهم آورده است. خواندن اشعار کوتاه، روان و آهنگین کودک را به وجد می آورد. در متن داستان کودک ارتباطات اجتماعی با اطراف خود و همسایه ها را فرامی گیرد. تصویر به کمک متن آمده و آن را تکمیل می کند. بارش باران آدم ها را به شور، نشاط، تحرک و گفت­گو با یکدیگر واداشته است. حرکت و جنب و جوش ذات این داستان است و درهم شدن آواها در انتها به یکپارچگی می انجامد.

جدول شماره2- مقایسه مطالب برتر سه شماره رشد نوآموز سال 1395 و 1396و 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول مقایسه ای مطالب برتر سه شماره از رشد نوآموز در سال های 95 و 96 و 98 تغییرات فاحش مطالب برتر این نشریه نسبت به سال های قبل را نشان می دهد.

مطالب مثبت

مطالب مثبت شامل "داستان"، "دانستنی"، "محیط زیست"، "بازی حرکتی" و  "بخش ارتباطی" است که به تحلیل هر موضوع پرداخته می شود.

داستان

-در شماره1، داستان "قصه گنج" با موضوع «در جستجوی خوشحالی» و درون­مایه «شناختی روان­شناختی» است. راوی داستان، همان شخصیت اصلی، کودکی است که خاطره یا داستانی را به سادگی روایت می کند. داستان دارای روساخت و ژرف ساخت است. مخاطب  از روساخت آن لذت می برد و در ژرف ساخت به فکر فرو می­رود تا او هم خوشحالی را در محیط اطراف خود بیابد. ژرف ساخت داستان به مخاطب می گوید که چقدر از خوشی های اطرافمان غافلیم و آن­ها را نادیده می گیریم.

-در شماره 3، داستان "چرا بترسم" با موضوع «اعتماد به نفس و پافشاری برای ایجاد دوستی» و درون­مایه «روان­شناختی» است. سادگی خط سیر داستان، استفاده از صدا آواها، پاسخ های متفاوت برای سوالی تکراری  در داستان و همچنین به نمایش گذاشتن یک دوستی معصومانه موجب جذابیت داستان شده است.

ایران شناسی

بخش ایران شناسی نشریه با سرکلیشه "ایران ما" و سه مطلب درباره استان های مازندران، گلستان و خراسان شمالی ارائه شده است. 

مطالب با ساختاری منسجم، زبان معیار یک دست به ارائه گزارشی همراه با اطلاعات جامع و دقیق و تصاویر مستند پرداخته است. مشخص شدن موقعیت جغرافیایی استان های فوق بر روی نقشه این فرصت را به مخاطب می دهد تا با آن بیشتر آشنا شود.

در این مجال نویسنده با استفاده از قصه ­ها و افسانه ­های محلی، یک رسم یا باور اجتماعی، بازی، غذاهای محلی و  اطلاعاتی از استان مورد نظر در اختیار مخاطب قرار داده است.

هر یک از این محورها با یک میان تیتر از هم جدا شده اند. اما در مورد معرفی رسم و باور اجتماعی هر استان به جای استفاده از میان تیتری دقیق و گویا از میان تیتری با عنوان"راستی!" استفاده شده است که اگرچه  می تواند به کنجکاوی مخاطب و علاقه اش به ادامه خواندن منتهی شود، به دلیل ناهمخوانی با دیگر میان تیترها و همچنین معیار های ژورنالیستی اندکی به ساختار مطلب لطمه می زند.

از سوی دیگر نشریه در شماره های 2 و 3، با سرکلیشه "طبیعت قشنگ" به معرفی طبیعت ایران در زمینه حیات وحش و جاذبه ­های طبیعی ایران نیز پرداخته است. از نکات مثبت این بخش توجه به گردشگری و ایران گردی است.

دانستنی

نشریه در شماره های بررسی شده در صفحه ثابت 32 با سرکلیشه "یک اختراع ساده" و عنوان های "قچ و قچ و قیچی"، "پیچ و مارپبچ" و "چکش" به گوناگونی این ابزار و کاربرد آن­ها می پردازد. در شماره­­ های مهر و آذر ماه تاریخچه ای کوتاه، برای آشنایی کودکان با این ابزار آمده است.

برای درک بیشتر و عمیق تر مخاطب، بهتر است منبع آن ذکر شود تا کودک در صورت تمایل در باره آن تحقیق کند. استفاده از تصاویر مستند به درک بیشتر مخاطب می انجامد.

نکته­ی مثبت این بخش، معرفی ابزار با ارائه اطلاعات ساده، کاربردی و مفید است.

محیط زیست

در شماره1، مطلب با سرکلیشه "طبیعت قشنگ" و "عنوان زباله کم­تر، محیط تمیزتر" در صفحات 14 و 15 به مسائل محیط زیستی می پردازد.

هدف، آموزش حفظ محیط زیست با مشارکت دانش آموزان و انتقال آموخته­ ها به خانواده­ ها در راستای استفاده از کیسه های پارچه ای به جای کیسه های پلاستیکی است. از نکات مهم متن، بالا بردن سطح آگاهی و دانش محیط زیستی، پرورش خلاقیت و روحیه مشارکتی و قابلیت اجرایی آموخته­ هاست.

ورزش

در شماره های 1 و 3، معرفی بازی های حرکتی با سرکلیشه "یک، دو، حالا بدو" در صفحات ثابت 16 و 17 دیده می شوند که کودک را تشویق به این دست بازی­ها می نماید. بازی­ها ساده و قابل اجرا، در فضای دبستان یا هر محیط دیگری است.

بازی­های حرکتی باعث شادی و نشاط کودک می شوند. این بازی­ها برد و باخت ندارند و کودکان از انجام آن لذت می برند. وجود عکس در این بخش، اجرای بازی را تسهیل می­کند.

 بخش ارتباطی

بخش ارتباطی با عنوان "داستان ناتمام"مشاهده می­شود. نشریه برای این بخش دست به کار تازه­ای زده است. بدین ترتیب که برای تشویق مخاطبین به نوشتن، با یک جمله از کودک می خواهد آن را ادامه دهد و داستانی خلق کند. تصاویر هماهنگ با متن به کمک داستان نویسی کودک آمده است. از نکات مثبت این قسمت پرداختن به موضوع هایی است که در عین سادگی قابلیت توصیف دارند و می­توانند دنیای تخیل مخاطب را پرورش داده و ذهن او را به چالش بکشانند.

1398    جدول شماره 3- مطالب مثبت سه شماره رشد نوآموز

موضوع	داستان		ایران شناسی	محیط زیست	دانستنی	بازی حرکتی	ارتباطی	جمع	جمع کل مطالب
تعداد		16	5	1	6	2	6	36	89
مطالب مثبت		2	5	1	3	2	6	19	19
درصد		12.5%	100%	100%	50%	100%	100%	52.7%	21.3%

طبق جدول، بعضی از موضوع ها در هر سه شماره بررسی شده مثبت دیده شده اند. در کل 21.3% از مطالب نشریه در جایگاه مثبت قرار گرفته­ اند.

پیشنهادها

برای ارتقاء کیفی مجله به چند نکته اشاره می­شود:

-در بخش شعر، نشریه می تواند از شعرهای ارسالی مخاطبین نیز استفاده کند.

- توجه به گونه ادبیات کهن پیوندی است بین کودک گذشته و امروز.  

-خواندن داستان های ترجمه نگاه، دامنه شناخت و ادراک کودکان را فراخ تر و چند جانبه تر می کند و به آنان  فرصتی می دهد تا  دگر پذیرتر شوند. نشریه فاقد داستان ترجمه است.

سخن آخر

بررسی نشان می دهد بسامد کمی به مطالب برتر اختصاص دارد و بیشترین مطالب، در ردیف مطالب مثبت قرار دارند. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک با آرزوی موفقیت برای مسئولین نشریه رشد نوآموز،  امیدوار است تمامی مطالب نشریه در جایگاه برتر قرار گیرند.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب کودک

بهار 1399 

گزارش بررسی رشد نوجوان

با یاد و نا م او

                    گزارش بررسی

       

        مطالب برتر ماهنامه رشدنوجوان  

شماره های 1 ( مهر)،2 (آبان) و 3 (آذر) 1398

                   

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب کودک

بهار 1399

.

در این گزارش علاوه بر معرفی قسمت­های برتر و مثبت سه شماره رشد نوجوان در سال 1398، مقایسه ای با سه شماره از نشریه در سال­های 1395 و 1397 از نظر مطالب برتر و مثبت نیز انجام گرفته است.

این گزارش برای ارائه به مسئولین نشریه رشد نوجوان و پدید آورندگان است.

 

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوجوان

(دوره سی و هشتم) برای دانش آموزان دوره ی اول متوسطه

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات و فن­ آوری آموزشی

مدیرمسئول: مسعود فیاضی

سردبیر: علی اصغر جعفریان

مدیر داخلی: زهره کریمی

ویراستار: سارا قدیمی

طراح گرافیک: میترا چرخیان

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی

صندوق پستی: 6583-15875

تلفن: [phone] 

www.roshdmag.ir وبگاه:

[e-mail]رایانامه:

شمارگان به طور متوسط: 180،000

توزیع: در سطح مدارس

ماه­نامه رشد نوجوان

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوجوان، مدیرمسئول مسعود فیاضی، سر دبیر علی اصغر جعفریان، در طول سال تحصیلی منتشر می شود. _{شماره های} مورد بررسی 1 (مهر)، 2( آبان) و 3 ( آذر) 1398 است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد نوجوان برای دانش ­آموزان دوره اول متوسطه، در قطع 28×20، چهار رنگ، در رنگ های شاد، با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 48 صفحه و بهای 23000 ریال منتشر و در مدارس توزیع می­شود.

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، معرفی نویسندگان و کتاب، مطالب دینی، ایران شناسی، گزارش و سایر مطالب آموزشی است.

جدول شماره 1- توزیع فراوانی موضوع سه شماره نشریه رشد نوجوان

1398

(به دلیل بالابودن تعداد ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن برخی از آنها، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول نشان می دهد مسئولین نشریه با برنامه ریزی مطالب را انتخاب می کنند. اکثر مطالب انتخابی مورد علاقه نوجوان است. تنوع موضوعی، سبب جذب مخاطب می شود که حاکی از شناخت اوست. بخش طنز مجله با نام ضد زنگ مناسب مخاطب است ولی به دلیل رعایت تعادل آماری در جدول قرار ندارد.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند. برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش­ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع­ هاست.

مطالب مثبت مطالبی هستند که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند که از نکات مثبت نشریه است ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته ­اند و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند.

هر دو دسته از مطالب در نشریه رشد نوجوان بر اساس سرکلیشه­ ها دسته بندی و سپس تحلیل می شوند. مطالب برتر شامل "مهارت­های زندگی"، "دانستنی­ها" و "رمان آشنا" و مطالب مثبت مشتمل بر "داستان"، "پاتوق"، "گزارش"، "مشاغل"،  "جهان ورزش"، "ایران ما" و "ضد زنگ" هستند.

مطالب برتر

مهارت های زندگی

این بخش با سرکلیشه "مهارت زندگی" سه مطلب درباره­ ی مهارت­ها برای مخاطب نوجوان منتشر کرده است.

-در شماره 1، نویسنده در بدو مطلب، نخست با عنوان"درخت زندگی خود را بکشیم" دست به ارائه تعریفی از مهارت­های زندگی می زند:"مهارت های زندگی مهارت هایی هستند که ما را برای رابطه بهتر با دیگران، حل مشکلاتمان و هدفمند کردن زندگی آماده می کنند."

نویسنده پس از این تعریف، درباره مهارت خودشناسی یا خودآگاهی توضیح داده و آن را با دغدغه های روز نوجوان هم چون مسئله انتخاب رشته پیوند می زند. این نوشتار با تشویق مخاطب به کشیدن تصویر"درخت زندگی" یک راهکار عملی در اختیار مخاطب نوجوان قرار می دهد.

-در شماره 2، مطلب با عنوان "اگر من جای او بودم" مهارت همدلی معرفی می شود. در این نوشتار، همدلی توانایی ایجاد رابطه صمیمانه با دیگری از طریق گذاشتن خود به جای دیگری و درک احساسات دیگری، تعریف شده است.

-در شماره 3، "دوستی ماندگار" از "پل های رابطه"و"موانع رابطه" سخن گفته شده است.

در مجموع ارائه "توضیح دقیق"، "خوب گوش کردن"، توجه به "زبان بدن"، "رازداری" و "کمک کردن" از جمله پل های رابطه معرفی شده اند و"مسخره کردن"، "پرخاش" و "قضاوت کردن" نیز از جمله موانع رابطه برشمرده شده است. نویسنده در انتهای مطلب خواننده نوجوان را به بررسی پل­ها و موانع رابطه در یک ارتباط دوستانه در طول یک روز فرا می خواند. استفاده از عکس علاوه بر این که به متن سندیت می بخشد، در مطالب مربوط به مخاطب نوجوان مناسب تر از تصویرگری است.

دانستنی­ها

مخاطب، در صفحه­ ی پشت جلد با مطالب دانستنی مواجه می شود. صفحه‌ی پشت جلد، یکی از صفحات کلیدی در مجله است چرا که معمولا به‌سرعت دیده می‌شود. اغلب جنس کاغذی متفاوت با صفحات داخلی دارد و این امتیاز دیگر این صفحه است. مجلاتی که دغدغه‌ی اختصاص این صفحه به آگهی را ندارند، هوشمندانه است که محتوایی خاص و ترجیحا تصویری و سریع‌خوان برای این صفحه در نظر بگیرند. مجله‌ی «رشد نوجوان» همین روش را در پیش گرفته.

-پشت جلد شماره1، به تصاویر و توضیحاتی از وسایل تکنولوژیک مبتنی بر «اثر فوتوالکتریک» اختصاص داده شده و «آفتاب پر انرژی» عنوان دارد. طبق توضیح وسط صفحه، در ساخت این وسایل، از قبیل سلول نوری، صفحه‌های خورشیدی، آبگرمکن خورشیدی، دوربین‌های دیجیتال و... از فرمولی فیزیکی استفاده شده تا نور با تابش بر سطح فلزی، الکترون‌ها را کنده و جریانی الکتریکی ایجاد کند.

توضیح علمی و ساده‌ی «اثر فوتوالکتریک» در وسط صفحه، تصاویری واضح از فناوری‌های مبتنی بر آن اثر، توضیح مختصر ولی گویای نحوه‌ی کارکرد آن فناوری مبتنی بر اثر در رنگ و فرم ارائه‌ای مناسب، به واقع تحسین‌برانگیز است.

-پشت جلد شماره 2، مطلب با عنوان «نیمه‌رساناها در زندگی» است. در توضیح علمی و ساده‌ی وسط صفحه، ابتدا تعریفی از نیمه‌رسانا همراه با مثال ارائه و سپس مصادیق آن در زندگی روزمره برشمرده شده است. تصاویری مناسب و گویا از فناوری‌های مورد استفاده در زندگی روزمره که نیمه‌رسانا هستند در صفحه دیده می شود. خلوتی صفحه، رنگ و فونت مناسب و مختصر و مفید بودن، از ویژگی‌های این صفحه است.

-عنوان پشت جلد شماره 3 "معادله‌های ریاضی در زندگی" است. اختصاص پشت جلد به موضوع معادله‌های ریاضی، جسورانه به نظر می‌رسد. در وسط صفحه، ادعای کاربرد ریاضی در زندگی مختصر و واضح طرح  شده است. بعد در دسته‌بندی‌هایی از علوم، تصاویری و توضیحاتی از کاربرد ریاضی در آن آورده شده است. همه‌ی این‌ها صفحه را شلوغ نکرده و تناسب متن و تصویر و سفیدخوانی، رعایت شده است. خوشفکری پشت طراحی این صفحه به وضوح قابل درک است.

در مجموع، ایده و اجرای پشت جلد مجله‌ی «رشد نوجوان» تحسین‌برانگیز است. محتوای علمی، به دور از پیچیدگی و با زبانی ساده ارائه شده، رنگ‌ها  مناسب انتخاب شده و صفحه را به دام شلوغی نینداخته است.

معرفی کتاب

معرفی کتاب با سرکلیشه "رمان آشنا" در صفحه های ثابت به چاپ می رسد. این بخش که از سه الی چهار قسمت تشکیل شده، به معرفی سه کتاب به همراه نویسنده آن پرداخته است. قسمت ها شامل خلاصه ای از کتاب، نظر سایر نویسندگان درباره نویسنده کتاب، زندگی نامه و حرف های نویسنده است.

این روش معرفی، مخاطب را تشویق به تهیه کتاب و آشنا شدن  با نویسنده آن می کند. توجه به ادبیات جنگ و طنز  با ارائه شیوه جدید و تصویر کاریکاتوری از نویسنده حس و حال خوبی به این بخش داده است.

جدول شماره 2- توزیع فراوانی مطالب برتر سه شماره رشد نوجوان 1398

موضوع	مهارت های زندگی	دانستنی	معرفی کتاب	مطالب برتر	کل مطالب
مطالب نشریه	3	13	11	27	148
مطالب برتر	3	3	3	9	9
درصد	100%	23%	27.2%	33.3%	6%

در بین مطالب برتر نشریه رشد نوجوان بخش مهارت های زندگی 100% دارای مطالب برتر است سایر موضوع ها درصد کمتری از مطالب برتر را به خود اختصاص داده اند. در کل میزان درصد مطالب برتر در رشد نوجوان چشمگیر نیست.

 جدول شماره 3- مقایسه مطالب برتر سه شماره رشد نوجوان در سال­های  1395، 1397و 1398

(به دلیل بالابودن تعداد ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن برخی از آنها، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول مطالب برتر رشد نوجوان را در سال های 95، 97 و 98 نشان می دهد. مطالب برتر رشد نوجوان سال 98 در مقایسه با سال های قبل به پایین ترین میزان نزول کرده است.

مطالب مثبت

همان طور که گفته شد مطالب مثبت شامل "داستان"، "پاتوق"، "گزارش"، "مشاغل"،  "جهان ورزش"، "ایران ما" و "ضد زنگ" است که به تحلیل آن پرداخته می شود.

داستان

در 3 شماره بررسی شده تعداد 13 داستان مشاهده می شود از میان آن­ها یک داستان با عنوان "تک تیرانداز" و 3 کمیک استریپ مثبت شناخته شده­اند.

-در شماره 3، داستان "تک تیرانداز" با موضوع جنایات داعش و درو­نمایه اجتماعی است. داستان توسط شخصیت اصلی روایت می شود. آغاز داستان جذابیت کافی برای دنبال کردن دارد. عمده ترین ویژگی داستان تصویرسازی ذهنی است که نویسنده در آن موفق بوده است. داستان مناسب سن مخاطب و تصویرها هماهنگ با متن هستند.

کمیک استریپ

کمیک استریپ با سرکلیشه "تاریخ علم" آمده است. نوع پردازش جدید به مطالب علمی و تاریخ آن در قالب کمیک استریپ می­تواند انگیزه خواندن این گونه مطالب را در مخاطب افزایش دهد. استفاده از تصاویر کارتونی و تصویرگری جذاب از ویژگی های مثبت این بخش است. ایرادهایی دیده می شود که این بخش در زمره مطالب برتر قرار نمی گیرد.

- در شماره 1، مطلب با عنوان "سقوط آزاد" تاربخ آزمایش سقوط آزاد گالیله از روی «برج پیزا» در کنار تصویر برج، سال 1951 ذکر شده که تاریخ صحیح آن 1651 است.

-در شماره 2، با عنوان "نور هم خم می شود!" در قاب دوم آمده است: نظریه نسبیت عام نظریه جدید مکانیک نیوتنی را نقض می کند که اشتباه است. نظریه نسبیت عام درواقع نظریه نیوتن را تکمیل می کند.

-در شماره 3، با عنوان "سرعت واقعی نور" در صفحه دوم، قاب سوم سرعت نور220 کیلومتر بر ثانیه ذکر شده است که 220 هزار کیلومتر بر ثانیه صحیح است.  

فونت بسیار ریز، بمباران اطلاعاتی و حجم بالای مطلب در هر قاب می تواند برای مخاطب خسته کننده باشد.

پاتوق(بخش ارتباطی)

 بخش ارتباطی  با سرکلیشه­ ی "پاتوق" و عنوان­های "حرفهای شما" در شماره های 1 و 3 و "رسیده های آبان" در شماره 2 دیده می شود.

این بخش شامل پیام ها و درخواست­های نوجوانان، متن های ادبی، شعرو داستان های ارسالی است. نوجوانان از شهرهای مختلف با مجله در تماس و ارتباط هستند. پیام نگار و شماره پیامک مجله به عنوان راه­های ارتباطی برای ارسال متن و داستان چاپ شده است.
نشریه به نیاز نوجوان برای دیده شدن، ایجاد ارتباط دو سویه، برانگیختن حس لیاقت و ارزشمندی،گرفتن پاسخ­ از سوی مجله و خلاقیت در شیوه ی ارائه ی مطلب توجه نشان داده است.

ایران ما

در شماره­های بررسی شده مطالب با سر کلیشه "ایران ما" و رو تیتر «آسمان خراش های تاریخی ایرانی» از قدمت بلند مرتبه سازی و پیشرو بودن ایرانی ها در ساخت بناهای بلند، سخن می­گوید.

-در شماره 1، نوشتار با عنوان"گنبد سلطانیه" به بزرگترین گنبد آجری جهان در میان آسمان خراش­های کهن­سال ایرانی پرداخته است. تصاویر استفاده شده و متن، اطلاعاتی از این بنای کهن را برای آشنایی بیشتر مخاطب نشان می دهد.

-در شماره 2، با عنوان "مناره­ های شهر آفتاب" به بلندترین ورودی کهنسال مسجد جامع شهر یزد اشاره شده است. پرداختن به علاقمندی مردم شهر به بلند مرتبه سازی، استفاده از کاشی های رنگارنگ و هندسی در طراحی بنا، استحکام مناره ­ها در مهار فشار و سنگینی ایوان بزرگ سر در، از نکات مفیدی است که در این مطلب آورده شده است. توجه به نگهداری و مرمت آثار پیشینیان از سوی مردم و تشکیل گروهی به نام "حامیان مسجد جامع یزد" از نکات مثبت و تاثیر گذار برای مخاطب می باشد که حضور مردم را در انجام کارهای نیک پر رنگ­تر به نمایش در آورده است. تصاویر با متن ارتباط مستقیم دارند.

-در شماره 3، با عنوان" شمس العماره" به نخستین آسمان خراش تهران و نماد قاجاری می­ پردازد که روی دیوار آن با تصاویر سربازان منقش شده است. اطلاعات مفیدی درمورد هدف از ساخت بنا، اوضاع و احوال پایتخت و برگزاری مراسم رسمی همچون سلام نوروزی داده شده است. استفاده از تصاویر واقعی از این بنا با مطالب هماهنگی دارند.

در مجموع این بخش مخاطب را با معماری کهن­ ایران آشنا کرده و اطلاعات مفیدی به او می دهد.

آشنایی با مشاغل

نوشتار با سرکلیشه­ ی "مشاغل" در شماره های 2 و 3 برای آشنایی مخاطب با شغل های مختلف درج شده است.

- در شماره 2، نویسنده ­ی "انتخاب سرنوشت ساز" با زبان خاص نوجوان دهه هشتاد و لحن نزدیک به حال و هوای این گروه سنی، موضوع مهم انتخاب رشته را در چهار بخش کوتاه، مفید و حرفه ای بیان می­کند.

-در شماره3، ادامه مطلب "انتخاب سرنوشت ساز" بدون عنوان آمده است. این مطلب به شکل مشارکتی با حضور چند تن از دانش آموزان و به صورت جلسه پرسش و پاسخ چاپ شده است. استفاده از شیوه پرسش و پاسخ با حضور دانش آموزان و بیان نظراتشان از ویژگی های مفید و این مطلب است.

با توجه به سرکلیشه، عنوان مطلب و موضوع آن، نویسنده قصد دارد هدایت تحصیلی و انتخاب رشته را از ابتدای سال تحصیلی پیش روی دانش­ آموز قرار داده و با مشارکت وی و استفاده از دنیای مجازی مورد علاقه نوجوان، او را در این مورد آگاه سازد و در انتخاب سرنوشت ساز یاری دهد.

تصاویر مطابق با متن و زبان روان است. دانش آموز با متن ارتباط می­ گیرد و به خوانش آن علاقه نشان می دهد.

جهان ورزش

در بخش ورزش از میان شماره­ های بررسی شده، مطلب باعنوان "باشگاه زندگی" در شماره 3، مثبت دیده شده است.

موضوعی که نویسنده به آن پرداخته از جمله جاذبه ­هایی است که نوجوانان و جوانان امروزی را به خود مشغول کرده است. در این قسمت به زندگی قهرمانان ورزشی ایرانی وغیر ایرانی که در کشورهای مختلف با داشتن زندگی معمولی و انجام کارهای طاقت فرسا به مقام قهرمانی رسیده اند اشاره شده است. اطلاعات، گرچه تکراری، اما کاربردی است و مقایسه زندگی سخت تعدادی از قهرمانان دنیا با قهرمانان کشورمان سبب توجه بیشتر خواننده شده است. نویسنده خاطر نشان می­کند چگونه با استفاده از فرصت­ها در سخت ترین موقعیت­ ها می توان به موفقیت دست یافت. از تصاویر مستند جهت معرفی ورزشکاران قهرمان استفاده شده است.

گزارش     

در شماره­ های بررسی شده گزارش در صفحات ثابت با سرکلیشه "گزارش" آمده است. از بین سه شماره فقط گزارش در شماره 1، در ردیف مطالب مثبت قرار می گیرد که تحلیل آن در زیر مشاهده می شود:

-در شماره 1، عنوان گزارش «دم، نگه، بازدم» است. این گزارش، در چهار صفحه و با موضوع شناخت و مدیریت اضطراب نگاشته شده است. نکته قابل توجه در این گزارش "کسب مهارت در مدیریت خود" است. گزارش، با مصاحبه با متخصص ترکیب شده و اطلاعاتی علمی ارائه می‌دهد. مصاحبه با نوجوانان بدون فاش کردن هویت، گزارش را صمیمی و زبان آن را به زبان نوجوانان نزدیکتر می‌‌کند. انتخاب موضوع در ماه مهر، انتخابی هوشمندانه و مبتلابه است.

خواندن این گزارش نه فقط برای نوجوانان، که برای معلمان هم حقیقتا راهگشاست.

ضد زنگ(مطالب طنز)

نشریه صفحات میانی را که صفحه­ های کلیدی هستند به مطالبی با نام ضد زنگ اختصاص داده است. مطالب متنوع با زبان طنز در این بخش، زنگ تفریحی برای نوجوان است. نشریه مخاطب خود را می شناسد و به ضرورت استفاده از طنز  برای او آگاه است.              

جدول شماره  4-توزیع فراوانی مطالب مثبت سه شماره نشریه رشد نوجوان 1398

(به دلیل بالابودن تعداد ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن برخی از آنها، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول نشان می دهد مطالب طنز با (43.1%) و پس از آن بخش ارتباطی (36.4%) بیشترین درصد مطالب مثبت را به خود اختصاص داده است.

جدول شماره5- مقایسه مطالب مثبت سه شماره رشد نوجوان در سال­های  1395، 1397و 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

با مقایسه مطالب مثبت نشریه در سال های 95، 97 و 98 مشخص است درصد مطالب مثبت رشد نوجوان در

سال 98 با 64.1% بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است.

پیشنهادها

برای ارتقاء کیفی مجله به چند نکته اشاره می شود:

-در بخش شعر، نشریه می­تواند از شعرهای ارسالی مخاطبین که به حال و هوای نوجوانان نزدیک­تر است نیز  استفاده کند.

- توجه به گونه ادبیات کهن پیوندی است بین مخاطب گذشته و امروز و او را به گذشته خود نزدیک می کند.

-خواندن داستان های ترجمه نگاه، دامنه شناخت و ادراک نوجوان را فراخ تر و چند جانبه تر می کند و به آنان  فرصتی می دهد تا  دگر پذیرتر شوند. نشریه فاقد داستان ترجمه است.

سخن آخر  

پس از بررسی سه شماره از نشریه رشد نوجوان، مشخص است بر خلاف سال گذشته، از میزان مطالب برتر کاسته شده و مطالب مثبت نشریه افزایش یافته است. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک آرزومند ارتفاء کیفی هر چه بیشتر مطالب نشریه است.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب  کودک

تابستان 1399

گزارش بررسی رشد دانش آموز

گزارش بررسی مطالب برتر

ماه­نامه رشد دانش آموز

شماره های 1( مهر)، 2(آبان) و 3(آذر) 1398

      

سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

دفتر انتشارات کمک آموزشی

گروه بررسی نشریات

 شورای کتاب کودک

بهار 1399

در این گزارش علاوه بر معرفی قسمتهای برتر و مطالب مثبت سه شماره رشد دانش آموز در سال 1398، مقایسه ای با سه شماره از نشریه در سال  1396 و 1397 نیز انجام گرفته است.

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع رسانی رشد دانش آموز

(دوره ­ی سی و هشتم)  برای دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دبستان

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات کمک آموزشی

مدیرمسئول: دکتر مسعود فیاضی

سردبیر: مرجان فولادوند

ویراستار : مرضیه طلوع

طراحی گرافیک: مهدیه صفایی نیا

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی، پلاک 266

 صندوق پستی6589-15875

تلفن: [phone] 

www.roshdmag.ir وبگاه:

  [e-mail]پیام نگار:

شمارگان: 850000

توزیع: در سطح مدارس کشور

ماه­نامه رشد دانش آموز

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع ­رسانی رشد نوآموز، مدیرمسئول دکتر مسعود فیاضی، سردبیر مرجان فولادوند، در طول سال تحصیلی منتشر می شود. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک شماره­ های 1(مهرماه)، 2 (آبان ماه) و 3 (آذر ماه) سال 1398 را در دستور کار خود قرار داده است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد دانش آموز ویژه­ ی دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دبستان، در قطع 20×28 با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 32 صفحه، چهار رنگ، در رنگ های شاد،  بهای 21000 ریال، در اختیار دانش آموزان مدارس قرار می گیرد. 

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، گزارش و سایر مطالب آموزشی است.

جدول شماره 1: توزیع فراوانی تفکیک موضوعی سه شماره رشد دانش آموز 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

 جدول نشان می دهد نشریه از تنوع موضوعی بهره­ مند است. تعادل در استفاده از موضوع های مختلف دیده می شود. بیشترین درصد به داستان و سرگرمی با 20.5% اختصاص دارد که مناسب مخاطب است.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند. برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش ­ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع­ هاست.

مطالب مثبت مطالبی هستند که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند که از نکات مثبت نشریه است ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند.

مطالب برتر شامل سرمقاله، داستان، گزارش، مهارت های زندگی، محیط زیست و ورزش است.

مطالب برتر

سرمقاله

نشریه صفحه‌ی 1 خود را به‌طور ثابت به «یادداشت سردبیر»، ذیل همین سرکلیشه اختصاص داده‌ که به قلم سردبیر مجله، مرجان فولادوند است. در شماره‌های بررسی شده از هنر تصویرگری تصویرگران متفاوتی استفاده شده است.

-در شماره‌ی 1، عنوان یادداشت سردبیر «یه کمی دیوانه‌بازی!!» است. یادداشت، با زبانی صمیمی و بسیار نزدیک به مخاطبش، در عین رعایت احترام، موضوع تخیل و نقش آن در پیشرفت دنیا را پیش کشیده و چنان عرصه را برای تخیل باز گذاشته که مخاطب، خودش را محق و عامل به تخیل فرض کند. در تصویرگری مطلب هم فضا و خطوط منحنی تصویر، ایده‌ی مطلب را کاملا همراهی می‌کند.

-در شماره 2، سرمقاله تحت عنوان «قورباغه‌هایتان را قورت ندهید!» در خود جا داده است. زبان صمیمی، طنز موجود در متن، شرح موقعیت گفت‌وگوی دو دوست و طرح موضوع مبتلا­به دانش‌آموزان، همگی از ویژگی‌های این یادداشت است. تصویرگری آرامش را در برخورد با مشکلات منتقل می‌کند.

-در شماره‌ی ۳، «راز بزرگ متقلب‌ها!» در صفحه‌ی ‌یادداشت سردبیر رشد، جا خوش کرده است. موضوع «تقلب» موضوع آشنای دانش‌آموزان است. اما این یادداشت، فقط به متقلبان نمی‌پردازد بلکه به‌طور هوشمندانه‌ای تسکین‌دهنده‌ی دل تقلب‌نکنندگان هم هست به نحوی که فکر نکنند از قافله‌ی زرنگ‌بازی عقب‌مانده‌اند. از سوی دیگر، یادداشت کوتاه ولی چنان عمیق و به‌جا نوشته شده است که احتمالا هر خواننده‌ای، با هر سن و سالی، به روزهای دانش‌آموزی خود برمی‌گردد و احوال خود در آن موقعیت را بازمی‌سنجد. تصویرگر یادداشت، با طرحی کارتونی و پر از شوخی، تلاش کرده تا زهر نوشته را بگیرد.

داستان

در 3 شماره بررسی شده تعداد 15 داستان شامل داستان تصویری، نمایشنامه، داستان تصویری بدون کلام، داستانک و کمیک استریپ دیده شده اند. از میان آن 3 داستان برتر هستند که به تحلیل آن­ها پرداخته می شود.

-در شماره 1 داستان با عنوان "ماجراهای توپ سفید خال خالی " با درونمایه  اجتماعی  روا­نشناختی دیده می شود. توپ سفید شخصیت اول سه داستان مجزا از هم است. موضوع و درونمایه در هر سه داستان یکی است، تنهایی و نیاز به انگیزه برای حرکت در جهت مثبت زندگی چیزی است که در شخصیت ­های داستان دیده می شود و توپ تلنگری است تا در آن­ها ایجاد انگیزه نماید و نویسنده در این کار موفق عمل کرده است. مخاطب با شخصیت توپ همراه می شود و می آموزد تا به اطرافیان خود دقیق تر نگاه کند و در قبال آن­ها احساس مسئولیت داشته باشد. داستان دارای ساختار قابل قبولی است و گره ­های داستانی به موقع اتفاق می افتند. معرفی شخصیت داستان با وجود کوتاه بودن داستان­ها به خوبی از طریق کنش­ها و به طور غیرمستقیم انجام می­گیرد.

-در همین شماره داستان "روباه و کلاغ قصه گو" با موضوع فریب و درونمایه تفریحی، بازآفرینی داستان روباه و کلاغ است. نویسنده نخست از داستان «روباه و کلاغ» وام گرفته و سپس بازآفرینی می کند. کلاغ در دنیایی مدرن زندگی می کند، کتاب می خواند و پیتزا سفارش می دهد و چون کتاب می خواند باهوش است و می تواند به خوبی از پس روباه برآید. روباه، به نظر کودن می آید و کنش های کلامیش پر است از چاپلوسی و نمی تواند حتی خواسته اش را مستقیم بگوید و هم­چون گذشته با چرب زبانی به خواسته اش برسد، در انتها نادم و پشیمان است. زبان ساده و طنزآمیز داستان موجب کشش آن شده و مخاطب را به راحتی با خود همراه می کند. دنیای داستان به دنیای مخاطب امروز نزدیک است و به همین دلیل مخاطب درگیر ماجراهای داستان شده و آن را دنبال می کند.

-در شماره 3، داستان "ترس کوچکم" با موضوع «سعی در غلبه بر ترس» و درون­مایه روان­شناختی دیده می شود. داستان دارای آغاز و پایانی جذاب است. با ترس و بیرون کشیدن آن از بدن  و حبس او شروع می شود  و با دوستی و دلسوزی با او به پایان می رسد. داستان با وجود بلند بودن برای مخاطب خسته کننده نیست و روند آن جذابیت کافی را برای دنبال کردن دارد. تکرار واژه لولوخورخوره که همیشه مایه ترس کودکان و بازی آن­هاست در داستان مشاهده می شود. شخصیت پردازی مناسب از ترس و لولوخورخوره در داستان دست­مایه شیرینی، جذابیت و حتی طنز داستان شده است. صحنه پردازی هایی چون زیرزمین، گوشه حیاط، زیر خانه های خالی و در جایی نسبتا تاریک، همه و همه فضاهایی است که موجب ترس کودکان می شود و در داستان به خوبی به طنز گرفته شده است. تصاویر، داستان را به خوبی همراهی می کنند.

در مجموع انتخاب مناسب موضوع، نوع پردازش، استفاده از طنز، واژه های خلاقانه و توجه به لذت و هیجان در داستان ها سبب انتخاب آن­ها در زمره داستان های برتر شده است.

گزارش

یکی از سرکلیشه‌های ثابت «رشد دانش‌آموز»، «گزارش» است. گزارش، قالبی ژورنالیستی است که ضمن داشتن اصول، ظرفیت زیادی برای ایجاد خلاقیت دارد.

-در شماره 1، «بیمارستان حیوانات!» گزارشی روشنگر است. گزارشگر به درمانگاه حیوانات در پارک پردیسان تهران رفته و درباره‌ی فعالیت‌های آن مرکز گزارشی تهیه کرده است. ظرافت گزارش در این است که کاملا تفاوت این مرکز با باغ‌وحش، روشن شده است. گزارش به تصاویر مرتبط با مرکز آراسته شده است. مصاحبه‌هایی با مسئول کلینیک، دامپزشک مرکز و نیروهای داوطلب مرکز آمده که به دور از مطول‌گویی، گزارش را عینی‌تر و زنده‌تر کرده است. طریقه‌ی همکاری داوطلبانه با مرکز هم، پیشنهاد مناسب و فرهنگ‌سازی است که در بخشی از گزارش آمده است.

-در شماره 2، گزارش «زباله‌های فضانورد!» درایت­ مندانه، مسئله‌های مهم محیط زیستی با موضوع زباله را مطرح می‌کند و با شیرینی، مقیاس‌هایی برای درک آن به خواننده می‌دهد. بخش‌های مختلفی از گزارش، شکل سؤال و جواب دارد و ریتم تند و خواندنی به خود گرفته. آوردن منبع از ویژگی‌های مثبت این گزارش است. راهکارهای عملی در جهت کم خطر کردن زباله‌ها و  پیشنهادهای مناسب  پایان گزارش آمده است.

-در شماره‌ 3، گزارش با عنوان «سرزمین بچه‌ها!» درباره­ ی «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» است که بچه‌ها را با فضا و فعالیت‌های این نهاد آشنا می‌کند. در این گزارش 4 صفحه‌ای، پس از مقدمه، تک‌تک عناوین کلاس‌ها و کارگاه‌های کانون معرفی شده است که هر کدام می‌تواند جرقه­ای در ذهن خواننده‌ برای پیگیری علاقه خود شود.

 در پایان گزارش یکی از کتاب‌ها و یکی از فیلم‌های بسیار معروف کانون ذکر شده که برگ‌های زرینی از تاریخ کانون را پیش چشم مخاطب، ورق می‌زند. در تصاویر گزارش هم خلاقیت به کار رفته و عکس و تصویرگری، در کنار هم قرار گرفته اند. توضیح کوتاه هر فعالیت کانون، ریتم گزارش را تند کرده و خواندن آن را آسان و لذت‌بخش!

در مجموع، صفحه‌ی گزارش رشد دانش‌آموز، متنوع، دقیق و روزآمد کار می‌کند. زبان و حیطه‌ی شناخت مخاطب خود را می‌شناسد. ترفندهایی برای تند کردن ریتم گزارش به کار می‌گیرد تا خسته‌ کننده نشود. انتخاب فونتی خاص به تشخص این صفحه کمک می‌کند.

مهارت های زندگی

نشریه با سرکلیشه"مهارت های زندگی"،سه موضوع مختلف درباره مهارت های زندگی را مطرح کرده است.

-در شماره ا، با عنوان"از حال بد به حال خوب!"،موضوع تغییر عادت و بهبود زندگی فردی و اجتماعی مخاطب، به همراه یک راهکار عملی یعنی کشیدن"جدول تغییر رفتار"مطرح شده است. هدف این نوشتار و همچنین راهکار عملی ارائه شده، عبارت از بالا بردن مهارت کودک در کنترل رفتارهاست.

-در شماره 2، با عنوان"ورود به دنیای تازه!"، موضوع ارتباط با گروه همسالان است و توضیحی توامان درباره لذت­ها و دشواری­های برقراری یک ارتباط در این گروه داده شده است. علاوه بر آن حاوی یک هشدار درباره عواقب انتخاب های غلط در دوست­یابی است.

در انتهای مطلب کتاب"تاثیرپذیری (خودت باش)"، نوشته "جیم آئور" و ترجمه "برزو سریزدی" از انتشارات صابرین معرفی شده است.

-در شماره 3، با عنوان"تو آدم خاصی هستی!"، نویسنده زندگی در عصر اطلاعات و احتمال تاثیرپذیری منفی کودک از  اطلاعات بدست آمده را توضیح می­دهد. نویسنده در تلاشی ارزنده در پی آن است که این تاثیرپذیری منفی را که با مقایسه اطلاعات و زندگی واقعی توسط کودک رخ می دهد، از بین ببرد. از این رو در پی ارائه اعتماد به نفس به مخاطب است تا با کشف خود در معرض آفات مخربِ برآمده از مقایسه خود و دیگران قرار نگیرد. چندان که مطلب با این جمله به پایان می رسد:"همه آدم ها چیزی در وجودشان برای درخشیدن هست. مال خودت را پیدا کن"

در انتهای این مطلب، برای اطلاعات بیشتر، کتاب"همان ستاره ای باش که هستی"، نوشته "سوزان هی بورا وکیف" و ترجمه "برزو سریزدی" از انتشارات صابرین معرفی شده است.

در مجموع در هر سه مطلب نویسنده با انتخاب زبان و لحنی صمیمانه خواننده را با ضمیر دوم شخص مفرد مخاطب قرار داده است. تصاویر متناسب با متن انتخاب شده اند. نشریه در شماره های 2 و 3 به معرفی یک کتاب مرتبط با موضوع پرداخته است. در این بخش اطلاعات مفید و راهکارهای کاربردی به مخاطب داده شده است.

محیط زیست

 در شماره های بررسی شده سه مطلب درباره ی محیط زیست هستند که دو مطلب آن برتر شناخته شده ­اند.

-در شماره 2 با عنوان "یکی از پیرترین، زیباترین و قوی ترین ایرانی­ها!" به معرفی جنگل های هیرکانی با چهل میلیون سال می پردازد. عنوان مخاطب را تشویق به خواندن مطلب می کند. نکته جالب این که جنگل های هیرکانی در طول این مدت توانسته اند در برابر بلایا و آفت ها از خودشان مراقبت کنند. این مطلب مخاطب را به حفظ و مراقبت از این منبع ارزشمند حیاتی حساس و تشویق می­کند.

-در شماره 3،  با عنوان «گورخر های دریایی کوچولو» کودک علاوه بر آشنایی با نوع ماهی گورخری و زندگی اجتماعی آبزیان با شرایط  محیطی مناسب زندگی موجودات دریایی نیز آشنا می شود. نویسنده  در این مطلب با زبانی ساده، روان و شیرین، کودک و نوجوان را با موضوعات احترام به طبیعت و دوستی با حیوانات و محیط زیست آشنا می سازد. مفهوم صلح و هم زیستی مسالمت آمیز به زیبایی و با شگرد جان بخشی به طبیعت بیان شده است. مطلب علاوه بر انتقال اطلاعات علمی به کودک، ذهن او را برای پذیرش مسئولیت دفاع از طبیعت و مشارکت در فرهنگ سازی آماده می کند.

زبان روان و تصاویر مطابق با متن است. دانش آموز با متن ارتباط می گیرد و از خواندن آن لذت می برد.

ورزش

در شماره های بررسی شده صفحه ورزش را با سرکلیشه ثابت "ورزش- سلامت" پیش رو داریم که تنها در شماره 1 (مهر ماه) برتر دیده شده است.

-در شماره 1، مطلبی با عنوان و موضوع "کوله پشتی" آمده است. مطلب به مشخصات یک کوله پشتی مناسب، نحوه استفاده صحیح و سبُکی و سنگینی آن اشاره دارد. تصاویر با متن هماهنگ است. زبان، روان و صمیمی همراه با طرح پرسش و اطلاعات مفید جذب مخاطب دارد.

مطالب مثبت

مطالب مثبت نشریه شامل «ایران شناسی»، «محیط زیست» و «بخش ارتباطی» است.

ایران شناسی

در نشریه نوشتاری با هدف آشنایی با ایران و سرکلیشه "ایرانشناسی"به چاپ رسیده است. 

در شماره 1، مطلب با عنوان « اول مهر از اول» و موضوعی در خور شروع سال تحصیلی و جذاب برای خواننده است. نوشتار با طرح پرسشی، تاریخچه مدرسه‌های کنونی و روند تاریخی شروع سال تحصیلی را بیان می‌کند. نویسنده به سیستم آموزشی مکتب خانه، مواد درسی دانش آموزان در دوره قاجار و معرفی امیرکبیر بانی مدرسه دارالفنون اشاره دارد.

-در شماره 2، با عنوان "چشم پنج هزار ساله" اطلاعات مفیدی را در باره شهر سوخته و اولین چشم مصنوعی جهان در این شهر، دانشگاه جندی شاپور و برزویه طبیب می دهد.

-در شماره 3، با عنوان" باغ گل میان اتاق !"به تاریخچه، طرح ها و نقش های هنر نفیس فرش  ایرانی و قدیمی ترین فرش کشف شده دوران هخامنشی به نام پازیریک می پردازد.نویسنده مقایسه بافت فرش با لانه عنکبوت تعامل بین طبیعت و زندگی گذشتگان را به ذهن متبادر می سازد. بهتر بود محل نگهداری فرش پازیریک ذکر می شد.

استفاده از تصاویر مستند وکارتونی، زبان روان و شیوا از ویژگی های این بخش است. به دلیل ذکر نکردن منابع در هر سه شماره و تاریخ  نادرست آغاز بازگشایی مدارس اول مهر (1362شمسی) در شماره 1، این بخش، در زمره نکات مثبت قرار می گیرد.

محیط زیست          
در شماره 1، مطلب با عنوان "هیرمان،بازمانده­ ی شیر ایرانی" درباره ی مشخصات علمی شیرایرانی و تفاوتش با شیرهای آفریقایی از نظر ظاهری و ویژگی اخلاقی بیان شده است. مخاطب با خواندن مطلب با خصوصیات شیر ایرانی آشنا می شود. بازگشت دوباره شیر ایرانی به وطن می تواند برای بقای نسل این جانور امید کننده باشد.

بخش ارتباطی (ارتباط با مخاطب)

مطالب ارسالی مخاطبان در سه بخش نقاشی، شعر، داستان با سرکلیشه "آثار شما " و عنوان "ایستگاه بچه ها"  به چاپ رسیده است.

-در شماره مهر ماه نقاشی کودکان بدون داشتن جمله به چاپ رسیده است ولی در شماره های آبان و آذر برای هر نقاشی ارسالی علاوه بر مشخصات ارسال کننده جمله ای کوتاه آورده شده است که مخاطب ارتباط بیشتری با نقاشی ها برقرار می کند. نشریه  از مخاطبان، می خواهد تا با فکر و ایده خود نقاشی کنند.

در بخش شعر و داستان نشریه با استفاده از داستان و شعر نیمه تمام، مخاطب را تشویق می­ کند تا دست به قلم شده، آن­ها را کامل و به مجله ارسال کند. 

در مجموع این بخش علاوه بر چاپ آثار مخاطبین، به آموزش، خلاقیت و تشویق کودکان به داستان نویسی و سرودن شعر توجه نشان داده است.

جدول شماره 2- مطالب برتر سه شماره رشد دانش آموز 1398

موضوع	سرمقاله	داستان	گزارش	مهارت ها	محیط زیست	ورزش	جمع مطالب	کل مطالب نشریه
مطالب نشریه	3	15	3	3	3	3	33	73
مطالب برتر	3	3	3	3	2	1	15	15
درصد	100%	20%	100%	100%	66.6%	33.3%	48.4%	20.5%

جدول، درصد مطالب برتر در هر بخش را نشان می دهد. سرمقاله، گزارش و مهارت ها 100% برتر هستند و مجموعا 20.5% از مطالب برتر دیده شده اند.

جدول شماره 3- مقایسه مطالب برتر سه شماره رشد دانش آموز در سال­های 1396، 1397 و 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

 جدول مقایسه ای، مطالب برتر سه شماره از رشددانش آموز در سال های 96، 97 و 98 را نشان می دهد. مطالب برتر نشریه نسبت به سال 96، رشد 3.4% و نسبت به سال 97 افت 1.4% را نشان می دهد.
پیشنهادها

برای ارتقاء کیفی مجله به چند نکته اشاره می کنیم:

-در بخش شعر، نشریه می تواند از شعرهای ارسالی مخاطبین هم که به حال و هوای نوجوانان نزدیک تر است استفاده کند.

- توجه به گونه ادبیات کهن پیوندی است بین کودک گذشته و امروز.

-خواندن داستان های ترجمه نگاه، دامنه شناخت و ادراک کودکان را فراخ تر و چند جانبه تر می کند و به آنان  فرصتی می دهد تا  دگر پذیرتر شوند. نشریه فاقد داستان ترجمه است.

سخن آخر  

بررسی نشان می دهد گرچه مطالب برتر رشد دانش آموز در سال 97 نسبت به سال 96،  3.4% رشد داشته، ولی در سال 98 با افت 1.4% روبه­رو شده است. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک آرزومند استمرار  ارتقاء کیفی نشریه است.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب  کودک

بهار 1399 

گزارش بررسی رشد دانش آموز (2)

 گزارش بررسی مطالب برتر

ماه­نامه رشد دانش آموز

شماره های 1 (مهر 97)، 8 (اردیبهشت 98) و 9(خرداد 98)

   

 سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

دفتر انتشارات کمک آموزشی

گروه بررسی نشریات

 شورای کتاب کودک

در این گزارش، علاوه برتحلیل مطالب برتر رشد دانش آموز شماره 1 (مهر97)، 8 (اردیبهشت 98) و 9 (خرداد 98) ، مقایسه ای با مطالب برتر سه شماره از رشد دانش آموز در سال 1396 نیز انجام گرفته است.

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع ­رسانی رشد دانش آموز

(دوره­ ی سی و هفتم)  برای دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دبستان

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات کمک آموزشی

مدیرمسئول: محمد ناصری

شورای سردبیری

دبیر مجله : مرجان فولادوند

دستیار دبیر: اعظم اسلامی

ویراستار: مینو کریم زاده

طراح گرافیک: مهدیه صفایی نیا

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی، پلاک 266

صندوق پستی6589-15875

تلفن: [phone] 

www.roshdmag.ir    :   وبگاه

پیام نگار:   [e-mail] 

شمارگان:1،082،000

توزیع: در سطح مدارس کشور

                                             
  ماه­نامه رشد دانش آموز

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوآموز مدیرمسئول محمد ناصری، دبیر مجله مرجان فولادوند، در طول سال تحصیلی منتشر می شود. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک به درخواست دبیر مجله در سال 98 بررسی شماره ­های 1(مهرماه97)، 8 (اردیبهشت ماه 98) و 9 (خرداد ماه 98 ) را در دستور کار خود قرار داده است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد دانش آموز ویژه­ ی دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دبستان، در قطع20×28 با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 32 صفحه، چهار رنگ، در رنگ های شاد، و بهای 12000ریال در اختیار  دانش آموزان قرار می گیرد. 

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، گزارش و سایر مطالب آموزشی است.

جدول شماره 1: توزیع فراوانی تفکیک موضوعی سه شماره رشد دانش آموز98-1397

( به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد. )

جدول نشان می ­دهد نشریه از تنوع موضوعی برخوردار است. تعداد موضوع های انتخابی مناسب و اکثرا در تعادل است. بیشترین درصد به بخش داستان با 20.5% اختصاص دارد و پس از آن شعر با 16.4% قرار می­گیرد.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند. برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع­ هاست.

مطالبی که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند از نکات مثبت نشریه است، ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند. تحلیل هر یک از موضوع ها دربخش مربوط به آن در گزارش خواهد آمد

مطالب برتر نشریه

مطالب برتر شامل سرمقاله، داستان، گزارش و مهارت های زندگی است.

سرمقاله

یادداشت سردبیر یا سرمقاله در صفحه‌ای ثابت از مجله‌ی رشد دانش‌آموز منتشر می‌شود.

-در شماره 1، عنوان سرمقاله «یک جای عجیب معمولی!» است. این یادداشت به فراخور زمان انتشار و مناسبت بازگشایی مدارس در مهرماه، به موضوع مدرسه‌ها اختصاص داده شده است. زبان یادداشت بسیار صمیمی است و به دور از وعظ و خطابه، تصویری عینی و قابل لمس از «مدرسه» ارائه می‌دهد. نویسنده در این یادداشت، هوشمندانه هم حال کسانی را درک کرده که به قول خودش کشته و مرده‌ی مدرسه هستند و هم کسانی که نیستند. یادآوری تجربیات ویژه در مدرسه، ایده‌ی "مدرسه فقط در خدمت درس" را درهم می‌شکند و مخاطب را دعوت به داشتن نگاهی چند جانبه به موضوع می‌کند، حتی اگر موضوعی دوست ‌نداشتنی مثل مدرسه باشد.

-در شماره 8، صفحه‌ی نخست به سرمقاله‌ای با عنوان «من حرفی دارم که فقط شما بچه‌ها می‌فهمید!» اختصاص دارد. تیتر، برگرفته از نام کتابی از احمدرضا احمدی است، خوش‌آهنگ و پراحساس. موضوع یادداشت به تناسب روز معلم در ماه اردیبهشت انتخاب شده است. شروع فانتزی یادداشت، کاملا گیراست. زبان یادداشت هم به زبان دانش‌آموزان بسیار نزدیک است و ارایه‌ی کُدهایی از روزهای دانش‌آموزی، نوشته را صمیمی کرده است. اما ارایه‌ی تصویری به‌غایت بی‌نقص از معلم، در مواردی این یادداشت را شعاری کرده است. تصویرگر این یادداشت، یکی از کلاسیک‌ترین نمادهای روز معلم، یک شاخه گل را برای تصویرگری انتخاب کرده است که سادگی را یادآور می‌شود.

-در شماره 9، یادداشت سردبیر «چگونه از تابستان خود جان سالم به در ببریم؟» عنوان دارد. موضوع، پیشنهادهایی برای تابستان است که با زمان انتشار این شماره، )خرداد ماه( کاملا هماهنگی دارد.

ویژگی‌های این یادداشت زبان صمیمی و طناز، موضوع بهنگام و مبتلابه، و نگاه منصفانه هستند. در پایان سه پیشنهاد عملیاتی و کاربردی به خواننده می‌دهد که تقریبا در تمام مناطق کشور قابل اجرا است. نگاه برابری‌طلبانه در این یادداشت، تحسین‌برانگیز است. تصویرگر، تصویری ساده با المان‌هایی تابستانی ساخته است.

خواندن این یادداشت‌ها نشان می‌دهد که نگارنده‌ دقیقا زبان سن خواننده‌ی خود را می‌شناسد. زبانی صمیمی با شوخی‌هایی شیرین و به‌دور از نصیحت، از موضوعاتی مهم و مبتلابه با آنان صحبت می‌کند. سرمقاله فاقد سرکلیشه است. در حالی که می‌توانست راهنمای خوبی برای خواننده باشد. استفاده از تصویرگران متفاوت برای خلق تصاویر متنوع نیز از امتیازهای این صفحه است.

داستان

در 3 شماره بررسی شده تعداد 15 داستان دیده شده اند. درمیان آنها 7 داستان برتر هستند که به تحلیل آنها پرداخته می شود.

-در شماره 1، داستان "چسب زخم" با موضوع نامادری و درون­مایه روان­شناختی است. بارزترین مطلب در این داستان ستیزه های ذهنی شخصیت نوجوان داستان است که منجر به کشمکش های بیرونی او می شود. داستان دارای ساختاری منسجم، آغاز و پایانی مناسب است. موضوع داستان می­تواند دغدغه بسیاری از کودکان باشد و مخاطب می تواند با شخصیت اصلی داستان همذات پنداری کرده و سعی نماید تا به جای قضاوت سریع درباره اطرافیان و تکیه بر پیش زمینه های ذهنی فرصت بیشتری به خود و دیگران بدهد.

-در همین شماره متن کوتاه ادبی "درخت انجیر" آمیخته با تخیل که احساسات مخاطب را درگیر می کند و در انتها به بخشندگی درخت و آسمان می انجامد.

- در شماره 8، داستان کوتاه "ته آب" با موضوع «تاثیر مشاجرات والدین برکودک» و درون­مایه روان­شناختی

 است. موضوع تلخ داستان که بسیاری از کودکان می توانند درگیر آن باشند به خوبی در داستانی کوتاه روایت شده است.

-در شماره 9، داستان "معلم آواز" با موضوع «اتکا به خود» و درون­مایه روان­شاختی است. داستان از 2 بخش تشکیل می شود. بخش اول داستان متنی است مملو از سوال و جواب. کنش های کلامی میان دو شخصیت داستان، یعنی پرنده و نردبان تنبل و منفعل که در انتها منجر به تفکر می شود. در بخش دوم نردبان دست به حرکت و عمل می زند که منجر به بهترین اتفاقات برای خود و محیط اطرافش می گردد و این یعنی درست عمل کردن.

- در سه شماره بررسی شده داستان هایی با سرکلیشه «با هم بخندیم» و با عنوان "از دفترچه خاطرات یک دایناسور" دیده می شوند. شخصیت­های داستان­ها دایناسورند. در این سری داستان های طنز به موضوع­ های مختلفی از قبیل کشمکش­های کودکان با والدین و یا با معلم در کلاس درس،  چگونگی تولید نفت از اجساد مدفون شده ­ی دایناسورها طی هزاران سال، نادیده گرفتن علاقمندی های کودکان  از سوی والدین و رقابت­ها و چشم و هم چشمی­ های آن­ها در ثبت نام  کلاس­های تابستانی پرداخته می­شود. نویسنده با زبان طنز به برخی معضلات رفتاری و اجتماعی می پردازد و در خلال متن آموزه هایی را به طور غیر مستقیم به مخاطب منتقل می ­کند. استفاده از واژه­ های خلاقانه و طنزآمیز برای مخاطب جذابیت ایجاد کرده و کشش لازم را برای خواندن ادامه مطلب ایجاد می­ نماید. تصویرگری مناسب و جذاب، متن­ها را همراهی می­کند.

در مجموع توجه به دغدغه­ های دوران کودکی به ویژه بخش روان شناختی این دوران به روش غیر مستقیم، پرداخت طنازانه به معضلات رفتاری اجتماعی و زیست محیطی از ویژگی های این بخش است.

گزارش

رشد دانش‌آموز صفحه‌ی 12 خود را به «گزارش» اختصاص داده است و در هر شماره، گزارشی چهار صفحه‌ای را پیش چشم خواننده‌ی خود می‌گذارد.

-در شماره 1، گزارش با عنوان «رفاقت‌های بی‌مرز»، گزارشی از پذیرش و دوستی است. زیرتیتر بسیار جذاب و مقدمه‌ی خوب آن، برای خواننده کشش خواندن گزارش را ایجاد می‌کند. گزارش از مدرسه‌ای در استان البرز گرفته شده است که دانش‌‌آموزان افغانستانی و ایرانی در کنار هم درس می‌خوانند و رفاقت‌های نابی بینشان شکل می‌گیرد. موضوع گزارش، به‌درستی و با توجه به نیاز جامعه انتخاب شده است. زبان گزارش، زبانی صمیمی است. استفاده از عکس و مصاحبه، این گزارش چهار صفحه‌ای را خوش‌ریتم و خوشخوان کرده است. نکته‌ای که به نظر می‌رسد با کمی دقت می‌توانست بهتر از آب دربیاید این است که میان‌تیتر‌ها، روتیتری دارند که از نظر فونت و اندازه و رنگ دقیقا همسان با متن چاپ شده‌اند و در چند مورد، سخت خوانده می‌شوند. نام  گزارشگر مشخص است ولی نام عکاس گزارش ذکر نشده است. در صورت یکی بودن گزارشگر و عکاس، بهتر بود که این دو عنوان در کنار هم ذکر شود.

-در شماره 8، گزارش با عنوان «دستبند نارنجی‌ها» گزارش تحلیلی و توصیفی است. گزارشگر در چهار صفحه ابتدا به‌طور کلی به وضعیت حیوانات آسیب‌دیده می‌پردازد و تلویحا موضوع شکار گونه‌های در خطر را مطرح می‌کند. سپس به کنشگری افراد در این وضعیت پرداخته می شود و روزنه‌های امید را باز می‌کند. در بخش پایانی گزارش هم، ذیل میان‌تیتر «دستبند نارنجی‌ها» نگاهی جهانی نسبت به موضوع به مخاطب خود می‌دهد که پایانی قوی برای یک گزارش است. تصاویر گزارش، عمدتا آرشیوی هستند که اتفاقا به فراخور روند گزارش، محل ایراد نیست.

-در شماره 9، مخاطب با گزارش توصیفی دیگری با عنوان «قلمروی کلاس‌ششمی‌ها» روبرو می شود.  زیرتیتر گزارش، به سرعت و به خوبی نشان می‌دهد که این مطلب راجع به چه چیز و در کجاست. این گزارش، دو محور اساسی دارد. خواننده‌ی خود را با طرح «مدرسه در دست بچه‌ها» و تنوع و دوستی پیروان ادیان مختلف در مدرسه‌ی"بهنام" آشنا می‌کند. این موضوع­ ها بنا بر مشاهده‌ی میدانی، مورد علاقه‌ی مخاطبان این گروه سنی هستند. گزارش با عکس‌های اختصاصی روند خوش‌خوانی دارد. همراه کردن گزارش با گفت وگو به زنده‌تر شدن آن انجامیده است.

در مجموع مخاطب به طور ثابت در صفحه‌ی 12 نشریه با گزارش مواجه می شود. موضوع­ ها کاملا در حد درک و فهم و مرتبط با دغدغه‌ی دانش‌آموزان در این سنین انتخاب شده اند. زبان به درستی به کار گرفته شده است. عکس‌ها معمولا و به تناسب موضوع، اختصاصی هستند که این احترام به خواننده را می‌رساند. چه بهتر این که در هنگام استفاده از عکس بچه‌ها، فقط نام کوچک آن‌ها ذکر شود و نه نام و نام خانوادگی عیان‌سازی کامل هویت کودک، از منظر حقوق کودک می‌تواند حساسیت‌برانگیز باشد. به وضوح، این گزارش‌ها در مسیر صلح و دوستی قدم برمی‌دارند. خواندن گزارش‌های این مجله به نوجوانان، والدین و معلمان آن‌ها توصیه می‌شود.

مهارت­های زندگی

در شماره های بررسی شده قسمتی با سرکلیشه "مهارت­های زندگی" وجود دارد.

-در شماره 1، مطلبی با عنوان "ماموریت: نزدیک شدن به غریبه ­ها!" نحوه ارتباط گیری کودکان با افراد ناآشنا را واکاوی کرده و به مهارت"روابط بین فردی"پرداخته است. این مهارت باعث تقویت روحیه مشارکت، اعتماد و همکاری با دیگران شده و از این طریق به گسترش مرزهای کودک با دیگران منتهی می شود.

نویسنده با زبانی ساده در مقدمه­ ای به توضیحی در مورد مفهوم غریبه پرداخته و از بار منفی این مفهوم  می­ کاهد و با رد کردن ملاک­هایی چون رنگ پوست، دین، زبان، لهجه و... مخاطب را با دو پرسش مواجه   می­ کند که پاسخ آن­ها در وجه انکاری، درون­مایه اصلی مطلب است:"...مگر دنیا به همین رنگارنگ بودنش قشنگ نیست؟با این همه بعضی آدم­ها از تفاوت­ها می­ترسند، اما تا حالا شنیده­ اید لهجه باعث خوبی یا بدی کسی شده باشد؟"

نویسنده در محور بعدی نوشتار، مفهوم غریبه بودن را از زاویه مسائل اجتماعی و به عنوان یک"برساخته" مطرح می کند و با ذکر مثال­هایی چون مهاجرت به دلیل جنگ و یا شغل والدین، "آشنایی" را به عنوان پاد زهری بر تیرگی روابط و یا فاصله گیری­های بی معنا معرفی می­کند: "شاید بعضی از همکلاسی های تو فقط به خاطر این که آن­ها از کشور دیگری آمده اند، از آن­ها خوششان نیاید...این جور وقت­ها راه چاره فقط آشنایی است! باید به غریبه­ ها فرصت بدهیم تا خودشان را به ما بشناسانند"

در بخش بعدی، عنصر"همدلی" در کنار آشنایی می نشیند و به مخاطب توصیه می شود:

"خودت را بالاتر ندان" ، "خودت را جای دیگری بگذار"

توصیه دیگری مبتنی بر موازین دینی و اخلاقی مطرح می شود:

"یادت باشد هیچ کس به خاطر لهجه، محل زندگی یا رنگ پوستش از دیگران برتر نیست. برای همین حتی اگر هم کلاسی هایت غریبه تازه واردی را مسخره می کنند، تو کنار او باش و خودت را بالاتر از او ندان."

نویسنده در قسمت انتهایی نوشتار، به نقش عنصر"اعتماد" در تحکیم روابط می پردازد و با اشاره به برخی نگرانی ها از جنبه های خطرناک ارتباط با غریبه ها، یک راهکار بنیادی ارائه می دهد: "باید ببینی آیا او آدم قابل اعتمادی است؟" نویسنده در پی این راهکار، به درستی دست به یک تفکیک منطقی می زند: "هیچ کدام از این ها ربطی به رنگ پوست، لهجه و کشوری که در آن به دنیا آمده ایم، ندارد. پس نگران نباش."

 تصاویر با متن هماهنگ و مرتبط هستند.

-در شماره 8، مطلبی با عنوان "اگر کسی خواست به بخش های خصوصی بدنمان نگاه کند، یا دست بزند، چه کار کنیم؟" یکی از موضوع­ های مهم در شناخت زیستى- اجتماعی یعنی شناخت کودکان از مسائل جنسی را مطرح کرده است.

عنوان نوشتار، مقداری بلندتر از حد متعارف است و از این­رو محتوای متن را پیش از خواندن آن، لو می دهد. استفاده از زیرتیتر"بگو نه! دورشو، خبربده" به رغم ترغیب مخاطب به خواندن متن، در ترکیب با تیتر اصلی، آن ویژگی را مضاعف می کند.

نوشتار، هدف کلی خود را یعنی آموزش با بیان اهداف مصداقی ­تر هم­چون منع دیدن بخش خصوصی بدن توسط افراد غریبه دنبال کرده است. این هدف کلی، امروزه با گسترش روزافزون ارتباط کودکان با فضاهای مجازی و اینترنت، با ارزش است. زیرا گسترش این نوع ارتباط، امکان کنترل همه جانبه را از والدین می ستاند. شناخت اصولی و صحیح کودکان از جوانب موضوع، می تواند آن­ها را در برابر آسیب های اجتماعی و خسران­های احتمالی محافظت کند.

در همین راستا نوشتار پس از مقدمه ای کوتاه، تعریفی قابل فهم از بخش های خصوصی بدن به مخاطب ارائه می دهد و تنها والدین و در شرایطی پزشک را مجاز به دیدن این بخش ها معرفی می کند. بخش های بعدی نوشتار، شرح و ایضاحی هستند بر سه جمله ای که پیش از این در زیرتیتر آمده بود:"بگو نه!، دور شو، خبر بده"

آگاهی کودکان از این قبیل موارد می تواند آنان را در برابر آسیب های اجتماعی احتمالی مقاوم و واکسینه کند. شیوه ارائه مباحثی از این دست، از آنجا که با ویژگی های فرهنگی و مناسبات اجتماعی ارتباطی تنگاتنگ دارند، بسیار دشوار و همواره محل بحث بوده اند. به نظر می رسد نویسنده با آگاهی به این موضوع، سعی کرده است که اطلاعات لازم و ضروری را در چارچوب فرهنگ دینی و ملی ارائه دهد.

شاید توجه به ظرفیت های ادبیات کودکان و تاثیرگذاری داستان ها-به رغم پیچیدگی های فنی و ادبی که دارند-نویسندگان را از افتادن در دام و اشکالات زبان مستقیم و استفاده از جملات تجویزی، برهاند و آنان را بیش از پیش به مقصود و هدف نزدیک تر کند.

-در شماره 9، نشریه در مطلبی تحت عنوان "تابستان یا کلاسستان؟" به موضوع روزهای فراغت تابستان و نقد سبکی متداول و رایج برای سپری کردن آن، یعنی نام نویسی و شرکت در کلاس های مختلف درسی و غیردرسی در این ایام، پرداخته است. چنین نقدی در واقع یک نقد اجتماعی است که نویسنده تلاش کرده است کودکان را در آن سهیم کند و این تلاش از آنجایی که به فربهی نهاد کودکی و به رسمیت شناخته شدن بیش از پیش کودکان در پهنه عمومی و خانوادگی منجر می شود، ارزنده است.

نویسنده در مقدمه نوشتار با انتقاد از شرکت کردن در کلاس های تابستانی، با اشاره به فلسفه وجودی تعطیلات تابستان، چنین نوشته است: "فارغ، یعنی خالی، آسوده و رها. پس بهتر است جمعه ی سال ما، یعنی تابستان هم به استراحت و تفریح و البته کمی تجربه ی کارهای جدید بگذرد."

نویسنده در ادامه با ارائه سه سرنخ و یک پیش­نهاد ویژه، مخاطب دانش آموز را در چگونگی گذراندن ایام تابستان راهنمایی کرده است.

توجه به کارهایی که فرصت انجام آن­ها در طول سال تحصیلی نبوده است، تجربه کردن مواردی که امکان یادگیری آن در روزهای مدرسه وجود نداشته است و گسترش روابط اجتماعی با دوستان و آشنایان در طول تابستان، سه سرنخ ارائه شده در این نوشتار هستند.

انجام یک کار هیجان برانگیز گروهی پیشنهاد ویژه نویسنده به مخاطب دانش آموز است که بر اساس آن فعالیت هایی همچون خواندن یک مجموعه کتاب، تماشای چند فیلم، ساختن وبلاگ یا ربات و تشکیل یک تیم ورزشی توصیه شده است.

در مجموع نشریه در بخش مهارت های زندگی به نکات کلیدی، ساده و  ارزشمندی اشاره کرده است که نتیجه ی آن،  افزایش رشد اجتماعی، اعتماد به نفس و استقلال مخاطب است.

جدول شماره 2- توزیع فراوانی مطالب برتر سه شماره رشد دانش آموز 98-1397

موضوع	سرمقاله	داستان	گزارش	مهارت زندگی	جمع مطالب	کل مطالب نشریه
مطالب هر بخش	3	15	3	3	24	73
مطالب برتر	3	7	3	3	16	16
درصد	100%	46.6%	100%	100%	66.6%	21.9%

جدول نشان می دهد مطالب انتخابی اکثرا در هر سه شماره بررسی شده برتر دیده شده اند. داستان با 46.6% بیشترین مطالب برتر را به خود اختصاص داده است. در کل نزدیک به 22% از مطالب نشریه برتر بوده اند.

جدول شماره3- مقایسه مطالب برتر سه شماره رشد دانش آموز سال 1396 و 1397 

( به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد. )

 مطالب برتر رشد دانش آموز در سال 97 در مقایسه با سال 96، رشد 4.2% را نشان می دهد

مطالب مثبت

در شماره های بررسی شده بخش های محیط زیست، ایران شناسی، ورزش و ارتباطی در زمره مطالب مثبت نشریه قرار دارند که نتایج بررسی هربخش به طور جداگانه در زیر می آید:

محیط زیست

در سه شماره بررسی شده مطالب زیست محیطی، اغلب در صفحاتی ثابت و با سرکلیشه نوشتاری محیط زیست همراه با تصویر آهویی نشسته خودنمایی می کنند.

-در شماره 1، مطلبی با عنوان "همسایه ­های سر و ته" درباره خفاش‌هاست. نویسنده به خفاش شخصیت انسانی داده و در نخستین جمله از زبان خفاش با فونتی بزرگتر می گوید: "سلام! بنده خفاش هستم. اسم شریف شما؟" و با چند سوال و جواب کوتاه که رگه­ هایی از طنز دارد، مخاطب را به خواندن ادامه مطلب دعوت می‌کند. اطلاعات ارائه شده جامع و کامل است. انتخاب درست تصاویر همراه با طنز کوتاه در کنار آن­ها، تصاویر را گیرا و اثرگذارتر کرده است. نویسنده از این که خفاش‌ها منفور و زشت تلقی می‌‌شوند از زبان خود شان گلایه کرده و فیلم ­ها و کارتن­ ها را مسبب آن دانسته است. در انتها چند مورد از کارکرد خفاش‌ها در طبیعت مثال زده شده که خواننده  با این گونه پرنده پستاندار مهربان‌تر باشد.

-در شماره 8، مطلب با عنوان "وقتی رنگ ها بال در می آورند!" در وهله نخست هم­نشینی زیبای رنگ‌ها در این صفحه مخاطب را جذب می‌کند تا دقایقی را صرف خواندن این مطلب کوتاه و جامع کند. عنوان با محتوا هم خوانی دارد.

نوشتار درباره زندگی پروانه‌هاست، موجودات رنگی که فقط سه رنگ را می‌بینند و این شروع پرکششی برای مخاطب است که تا انتها مطلب را دنبال کند. مراحل زندگی و شیوه تغذیه این حشره با جمله‌های ساده و کوتاه تشریح شده است که مناسب گروه سنی مخاطب و  تصاویر انتخابی به جا و درخور است.

-در شماره 9، با عنوان " از دایناسورها چه خبر؟" به زندگی و خصوصیات دایناسور می پردازد اطلاعات مفید با عکس ها ی مستند از نکات مثبت این بخش است.

در کل مطالب انتخابی به نحوی  است که رغبت خواندن را در مخاطب برمی انگیزد و به اطلاعات او می افزاید.

ایران شناسی

در شماره­ های بررسی شده مطلبی با سرکلیشه نوشتاری ایران شناسی به همراه تصویری از دوربین و نقشه ایران دیده می شود.

نشریه در شماره 1، با "عنوان بازوی خرچنگی" به اختراع ایرانیان در آغاز دوره اسلامی می پردازد. تلاش و کوشش سه پسر «موسی بن شاکر» اهل خراسان با  اختراع صد وسیله و نوشتن کتاب های علمی و ترجمه کتب یونانی برای دستیابی به دانش ملت­های دیگر جالب و خواندنی است. تصاویر "بازوی خرچنگی" برگرفته از "کتاب حیل"، به درک بیشتر متن می انجامد. اشاره به دوستی و همکاری بین برادران و علاقه به کار گروهی، از نکات مثبت و تاثیر گذار این نوشتار است.

-در شماره 8، مطلب با عنوان "نمادهای تخت جمشید" خود نمایی می کند و به معرفی نمادهایی می پردازد که ریشه در باور و اعتقادات مردم ایران باستان داشته است. وجود تصاویر مرتبط، درک مطلب را  بیشتر می کند.

- در شماره 9، با عنوان "تیشتر و اپوش" به توضیح درباره­ ی باورهای ایرانیان باستان در خصوص ستاره ها و سیارات می پردازد که امروزه به آن اسطوره ­های آسمانی گفته می ­شود. در این مطلب دو ستاره با نام­های "تیشتر" نماد باران و پایان خشک سالی و "اپوش" نماد قحطی و خشکسالی معرفی می شوند. این ستاره ها ابر قهرمانانی هستند که ریشه در باورهای گذشتگان امان دارند و همواره با یکدیگردر جنگ بوده اند.

ورزش

در سه شماره بررسی شده این بخش با سرکلیشه نوشتاری ورزش به همراه تصویری از سه توپ ورزشی دیده می شود. مطالب اکثرا در صفحه ثابت هستند.

-در شماره 1، با عنوان "توپ بازی با دیوار" نشریه به معرفی انواع ورزش با توپ و راکت می پردازد که یکی از آنان، ورزش اسکواش است. ورزشی که مخاطب شاید اطلاعات دقیقی در مورد آن نداشته باشد. تصاویر مستند به کمک متن آمده است.

-در شماره 8، با عنوان "ورزش، وزنه، جاذبه!" به نکاتی اشاره می شود که قبل از ورزش باید مخاطب رعایت کند. مطلب با زبانی ساده و صمیمی و با توجه به مراحل رشد، مخاطب را تشویق به ورزش کردن می کند.

-در شماره 9، منظور از عنوان «به نزدیک ترین دوست تان توجه کنید!»،  نزدیک ترین دوست همان بدن است. با نزدیک شدن به تعطیلات تابستانی، نشریه مخاطب را تشویق به ورزش کردن می کند. اطلاعات ارائه شده علمی، کاربردی، با زبانی ساده و صمیمی است.

در کل این بخش توجه نشریه را به ورزش های حرکتی نشان می دهد و مخاطب را تشویق می کند تا از سستی و بی حرکتی فاصله بگیرد.

ارتباط با مخاطبین

در شماره­ های بررسی شده با سرکلیشه "آثار شما" و عنوان "ایستگاه بچه­ ها" نشریه ارتباط دو سویه با مخاطب خود برقرار کرده است.

این قسمت از سه بخش نقاشی، شعر، داستان تشکیل شده است. نشریه در بخش نقاشی قصد دارد با ذکر نکاتی هر چند مختصر به دانش آموزان، آموزش نقاشی بدهد و با چاپ شعر و داستان نیمه تمام، مخاطب را تشویق به سرودن شعر و نوشتن داستان می کند تا پس از اتمام، آن را به مجله ارسال کند و با نام خودش در نشریه به چاپ رسد.

در مجموع این بخش علاوه بر چاپ آثار مخاطبین، به آموزش، خلاقیت، افزایش اعتماد به نفس و تشویق کودکان به داستان نویسی و سرودن شعر توجه نشان داده است.

جدول شماره 4- توزیع فراوانی مطالب مثبت نشریه سه شماره رشد دانش آموز 98-1397

موضوع	ایران شناسی	محیط زیست	ورزش	ارتباطی	مطالب مثبت	کل مطالب نشریه
مطالب هر بخش	3	3	3	3	12	73
مطالب مثبت	3	3	3	3	12	12
درصد	100%					16.4%

نشریه به مطالبی توجه داشته که نشان از اهمیت دادن به آن است. در کل 16.4%  از مطالب نشریه مثبت دیده شده اند.

جدول شماره 5- جدول مقایسه ای مطالب مثبت سه شماره رشد دانش آموز سال 1396 و 1397

( به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول نشان می دهد مطالب مثبت نشریه رشد دانش آموز در شماره های بررسی شده نسبت به سال 96 رشد داشته است.

پیشنهادها

برای ارتقاء کیفی مجله ذکر نکاتی چند لازم است:

-در بخش شعر، نشریه می تواند از شعرهای ارسالی مخاطبین،که به حال و هوای نوجوانان نزدیک تر است نیز استفاده کند.

- توجه به گونه ادبیات کهن، به کودک هویت و غنای فرهنگی می بخشد و او را با گذشته پیوند می دهد.

-استفاده از داستان­ و شعر ترجمه می تواند نگاه سطحی کودکان را عمیق تر کند. کودک می آموزد تا تمرین کند از چشم و ذهن دیگران هم جهان را ببیند و فرصتی در اختیارش قرار می گیرد تا به صدای کسانی که نمی­شناسد و هیچ وقت آنان را ندیده گوش دهد.

سخن آخر  

بررسی نشان می­ دهد مطالب برتر و مطالب مثبت رشد دانش آموز در سال 97 نسبت به سال 96، از رشد کیفی برخوردار بوده است. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک، آرزومند است رشد دانش آموز همواره به رشد کیفی مطالب خود بیفزاید.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب  کودک

بهار 1399