گزارش بررسی رشد نوجوان

با یاد و نا م او

                    گزارش بررسی

       

        مطالب برتر ماهنامه رشدنوجوان  

شماره های 1 ( مهر)،2 (آبان) و 3 (آذر) 1398

                   

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب کودک

بهار 1399

.

در این گزارش علاوه بر معرفی قسمت­های برتر و مثبت سه شماره رشد نوجوان در سال 1398، مقایسه ای با سه شماره از نشریه در سال­های 1395 و 1397 از نظر مطالب برتر و مثبت نیز انجام گرفته است.

این گزارش برای ارائه به مسئولین نشریه رشد نوجوان و پدید آورندگان است.

 

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوجوان

(دوره سی و هشتم) برای دانش آموزان دوره ی اول متوسطه

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات و فن­ آوری آموزشی

مدیرمسئول: مسعود فیاضی

سردبیر: علی اصغر جعفریان

مدیر داخلی: زهره کریمی

ویراستار: سارا قدیمی

طراح گرافیک: میترا چرخیان

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی

صندوق پستی: 6583-15875

تلفن: [phone] 

www.roshdmag.ir وبگاه:

[e-mail]رایانامه:

شمارگان به طور متوسط: 180،000

توزیع: در سطح مدارس

ماه­نامه رشد نوجوان

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوجوان، مدیرمسئول مسعود فیاضی، سر دبیر علی اصغر جعفریان، در طول سال تحصیلی منتشر می شود. _{شماره های} مورد بررسی 1 (مهر)، 2( آبان) و 3 ( آذر) 1398 است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد نوجوان برای دانش ­آموزان دوره اول متوسطه، در قطع 28×20، چهار رنگ، در رنگ های شاد، با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 48 صفحه و بهای 23000 ریال منتشر و در مدارس توزیع می­شود.

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، معرفی نویسندگان و کتاب، مطالب دینی، ایران شناسی، گزارش و سایر مطالب آموزشی است.

جدول شماره 1- توزیع فراوانی موضوع سه شماره نشریه رشد نوجوان

1398

(به دلیل بالابودن تعداد ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن برخی از آنها، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول نشان می دهد مسئولین نشریه با برنامه ریزی مطالب را انتخاب می کنند. اکثر مطالب انتخابی مورد علاقه نوجوان است. تنوع موضوعی، سبب جذب مخاطب می شود که حاکی از شناخت اوست. بخش طنز مجله با نام ضد زنگ مناسب مخاطب است ولی به دلیل رعایت تعادل آماری در جدول قرار ندارد.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند. برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش­ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع­ هاست.

مطالب مثبت مطالبی هستند که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند که از نکات مثبت نشریه است ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته ­اند و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند.

هر دو دسته از مطالب در نشریه رشد نوجوان بر اساس سرکلیشه­ ها دسته بندی و سپس تحلیل می شوند. مطالب برتر شامل "مهارت­های زندگی"، "دانستنی­ها" و "رمان آشنا" و مطالب مثبت مشتمل بر "داستان"، "پاتوق"، "گزارش"، "مشاغل"،  "جهان ورزش"، "ایران ما" و "ضد زنگ" هستند.

مطالب برتر

مهارت های زندگی

این بخش با سرکلیشه "مهارت زندگی" سه مطلب درباره­ ی مهارت­ها برای مخاطب نوجوان منتشر کرده است.

-در شماره 1، نویسنده در بدو مطلب، نخست با عنوان"درخت زندگی خود را بکشیم" دست به ارائه تعریفی از مهارت­های زندگی می زند:"مهارت های زندگی مهارت هایی هستند که ما را برای رابطه بهتر با دیگران، حل مشکلاتمان و هدفمند کردن زندگی آماده می کنند."

نویسنده پس از این تعریف، درباره مهارت خودشناسی یا خودآگاهی توضیح داده و آن را با دغدغه های روز نوجوان هم چون مسئله انتخاب رشته پیوند می زند. این نوشتار با تشویق مخاطب به کشیدن تصویر"درخت زندگی" یک راهکار عملی در اختیار مخاطب نوجوان قرار می دهد.

-در شماره 2، مطلب با عنوان "اگر من جای او بودم" مهارت همدلی معرفی می شود. در این نوشتار، همدلی توانایی ایجاد رابطه صمیمانه با دیگری از طریق گذاشتن خود به جای دیگری و درک احساسات دیگری، تعریف شده است.

-در شماره 3، "دوستی ماندگار" از "پل های رابطه"و"موانع رابطه" سخن گفته شده است.

در مجموع ارائه "توضیح دقیق"، "خوب گوش کردن"، توجه به "زبان بدن"، "رازداری" و "کمک کردن" از جمله پل های رابطه معرفی شده اند و"مسخره کردن"، "پرخاش" و "قضاوت کردن" نیز از جمله موانع رابطه برشمرده شده است. نویسنده در انتهای مطلب خواننده نوجوان را به بررسی پل­ها و موانع رابطه در یک ارتباط دوستانه در طول یک روز فرا می خواند. استفاده از عکس علاوه بر این که به متن سندیت می بخشد، در مطالب مربوط به مخاطب نوجوان مناسب تر از تصویرگری است.

دانستنی­ها

مخاطب، در صفحه­ ی پشت جلد با مطالب دانستنی مواجه می شود. صفحه‌ی پشت جلد، یکی از صفحات کلیدی در مجله است چرا که معمولا به‌سرعت دیده می‌شود. اغلب جنس کاغذی متفاوت با صفحات داخلی دارد و این امتیاز دیگر این صفحه است. مجلاتی که دغدغه‌ی اختصاص این صفحه به آگهی را ندارند، هوشمندانه است که محتوایی خاص و ترجیحا تصویری و سریع‌خوان برای این صفحه در نظر بگیرند. مجله‌ی «رشد نوجوان» همین روش را در پیش گرفته.

-پشت جلد شماره1، به تصاویر و توضیحاتی از وسایل تکنولوژیک مبتنی بر «اثر فوتوالکتریک» اختصاص داده شده و «آفتاب پر انرژی» عنوان دارد. طبق توضیح وسط صفحه، در ساخت این وسایل، از قبیل سلول نوری، صفحه‌های خورشیدی، آبگرمکن خورشیدی، دوربین‌های دیجیتال و... از فرمولی فیزیکی استفاده شده تا نور با تابش بر سطح فلزی، الکترون‌ها را کنده و جریانی الکتریکی ایجاد کند.

توضیح علمی و ساده‌ی «اثر فوتوالکتریک» در وسط صفحه، تصاویری واضح از فناوری‌های مبتنی بر آن اثر، توضیح مختصر ولی گویای نحوه‌ی کارکرد آن فناوری مبتنی بر اثر در رنگ و فرم ارائه‌ای مناسب، به واقع تحسین‌برانگیز است.

-پشت جلد شماره 2، مطلب با عنوان «نیمه‌رساناها در زندگی» است. در توضیح علمی و ساده‌ی وسط صفحه، ابتدا تعریفی از نیمه‌رسانا همراه با مثال ارائه و سپس مصادیق آن در زندگی روزمره برشمرده شده است. تصاویری مناسب و گویا از فناوری‌های مورد استفاده در زندگی روزمره که نیمه‌رسانا هستند در صفحه دیده می شود. خلوتی صفحه، رنگ و فونت مناسب و مختصر و مفید بودن، از ویژگی‌های این صفحه است.

-عنوان پشت جلد شماره 3 "معادله‌های ریاضی در زندگی" است. اختصاص پشت جلد به موضوع معادله‌های ریاضی، جسورانه به نظر می‌رسد. در وسط صفحه، ادعای کاربرد ریاضی در زندگی مختصر و واضح طرح  شده است. بعد در دسته‌بندی‌هایی از علوم، تصاویری و توضیحاتی از کاربرد ریاضی در آن آورده شده است. همه‌ی این‌ها صفحه را شلوغ نکرده و تناسب متن و تصویر و سفیدخوانی، رعایت شده است. خوشفکری پشت طراحی این صفحه به وضوح قابل درک است.

در مجموع، ایده و اجرای پشت جلد مجله‌ی «رشد نوجوان» تحسین‌برانگیز است. محتوای علمی، به دور از پیچیدگی و با زبانی ساده ارائه شده، رنگ‌ها  مناسب انتخاب شده و صفحه را به دام شلوغی نینداخته است.

معرفی کتاب

معرفی کتاب با سرکلیشه "رمان آشنا" در صفحه های ثابت به چاپ می رسد. این بخش که از سه الی چهار قسمت تشکیل شده، به معرفی سه کتاب به همراه نویسنده آن پرداخته است. قسمت ها شامل خلاصه ای از کتاب، نظر سایر نویسندگان درباره نویسنده کتاب، زندگی نامه و حرف های نویسنده است.

این روش معرفی، مخاطب را تشویق به تهیه کتاب و آشنا شدن  با نویسنده آن می کند. توجه به ادبیات جنگ و طنز  با ارائه شیوه جدید و تصویر کاریکاتوری از نویسنده حس و حال خوبی به این بخش داده است.

جدول شماره 2- توزیع فراوانی مطالب برتر سه شماره رشد نوجوان 1398

موضوع	مهارت های زندگی	دانستنی	معرفی کتاب	مطالب برتر	کل مطالب
مطالب نشریه	3	13	11	27	148
مطالب برتر	3	3	3	9	9
درصد	100%	23%	27.2%	33.3%	6%

در بین مطالب برتر نشریه رشد نوجوان بخش مهارت های زندگی 100% دارای مطالب برتر است سایر موضوع ها درصد کمتری از مطالب برتر را به خود اختصاص داده اند. در کل میزان درصد مطالب برتر در رشد نوجوان چشمگیر نیست.

 جدول شماره 3- مقایسه مطالب برتر سه شماره رشد نوجوان در سال­های  1395، 1397و 1398

(به دلیل بالابودن تعداد ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن برخی از آنها، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول مطالب برتر رشد نوجوان را در سال های 95، 97 و 98 نشان می دهد. مطالب برتر رشد نوجوان سال 98 در مقایسه با سال های قبل به پایین ترین میزان نزول کرده است.

مطالب مثبت

همان طور که گفته شد مطالب مثبت شامل "داستان"، "پاتوق"، "گزارش"، "مشاغل"،  "جهان ورزش"، "ایران ما" و "ضد زنگ" است که به تحلیل آن پرداخته می شود.

داستان

در 3 شماره بررسی شده تعداد 13 داستان مشاهده می شود از میان آن­ها یک داستان با عنوان "تک تیرانداز" و 3 کمیک استریپ مثبت شناخته شده­اند.

-در شماره 3، داستان "تک تیرانداز" با موضوع جنایات داعش و درو­نمایه اجتماعی است. داستان توسط شخصیت اصلی روایت می شود. آغاز داستان جذابیت کافی برای دنبال کردن دارد. عمده ترین ویژگی داستان تصویرسازی ذهنی است که نویسنده در آن موفق بوده است. داستان مناسب سن مخاطب و تصویرها هماهنگ با متن هستند.

کمیک استریپ

کمیک استریپ با سرکلیشه "تاریخ علم" آمده است. نوع پردازش جدید به مطالب علمی و تاریخ آن در قالب کمیک استریپ می­تواند انگیزه خواندن این گونه مطالب را در مخاطب افزایش دهد. استفاده از تصاویر کارتونی و تصویرگری جذاب از ویژگی های مثبت این بخش است. ایرادهایی دیده می شود که این بخش در زمره مطالب برتر قرار نمی گیرد.

- در شماره 1، مطلب با عنوان "سقوط آزاد" تاربخ آزمایش سقوط آزاد گالیله از روی «برج پیزا» در کنار تصویر برج، سال 1951 ذکر شده که تاریخ صحیح آن 1651 است.

-در شماره 2، با عنوان "نور هم خم می شود!" در قاب دوم آمده است: نظریه نسبیت عام نظریه جدید مکانیک نیوتنی را نقض می کند که اشتباه است. نظریه نسبیت عام درواقع نظریه نیوتن را تکمیل می کند.

-در شماره 3، با عنوان "سرعت واقعی نور" در صفحه دوم، قاب سوم سرعت نور220 کیلومتر بر ثانیه ذکر شده است که 220 هزار کیلومتر بر ثانیه صحیح است.  

فونت بسیار ریز، بمباران اطلاعاتی و حجم بالای مطلب در هر قاب می تواند برای مخاطب خسته کننده باشد.

پاتوق(بخش ارتباطی)

 بخش ارتباطی  با سرکلیشه­ ی "پاتوق" و عنوان­های "حرفهای شما" در شماره های 1 و 3 و "رسیده های آبان" در شماره 2 دیده می شود.

این بخش شامل پیام ها و درخواست­های نوجوانان، متن های ادبی، شعرو داستان های ارسالی است. نوجوانان از شهرهای مختلف با مجله در تماس و ارتباط هستند. پیام نگار و شماره پیامک مجله به عنوان راه­های ارتباطی برای ارسال متن و داستان چاپ شده است.
نشریه به نیاز نوجوان برای دیده شدن، ایجاد ارتباط دو سویه، برانگیختن حس لیاقت و ارزشمندی،گرفتن پاسخ­ از سوی مجله و خلاقیت در شیوه ی ارائه ی مطلب توجه نشان داده است.

ایران ما

در شماره­های بررسی شده مطالب با سر کلیشه "ایران ما" و رو تیتر «آسمان خراش های تاریخی ایرانی» از قدمت بلند مرتبه سازی و پیشرو بودن ایرانی ها در ساخت بناهای بلند، سخن می­گوید.

-در شماره 1، نوشتار با عنوان"گنبد سلطانیه" به بزرگترین گنبد آجری جهان در میان آسمان خراش­های کهن­سال ایرانی پرداخته است. تصاویر استفاده شده و متن، اطلاعاتی از این بنای کهن را برای آشنایی بیشتر مخاطب نشان می دهد.

-در شماره 2، با عنوان "مناره­ های شهر آفتاب" به بلندترین ورودی کهنسال مسجد جامع شهر یزد اشاره شده است. پرداختن به علاقمندی مردم شهر به بلند مرتبه سازی، استفاده از کاشی های رنگارنگ و هندسی در طراحی بنا، استحکام مناره ­ها در مهار فشار و سنگینی ایوان بزرگ سر در، از نکات مفیدی است که در این مطلب آورده شده است. توجه به نگهداری و مرمت آثار پیشینیان از سوی مردم و تشکیل گروهی به نام "حامیان مسجد جامع یزد" از نکات مثبت و تاثیر گذار برای مخاطب می باشد که حضور مردم را در انجام کارهای نیک پر رنگ­تر به نمایش در آورده است. تصاویر با متن ارتباط مستقیم دارند.

-در شماره 3، با عنوان" شمس العماره" به نخستین آسمان خراش تهران و نماد قاجاری می­ پردازد که روی دیوار آن با تصاویر سربازان منقش شده است. اطلاعات مفیدی درمورد هدف از ساخت بنا، اوضاع و احوال پایتخت و برگزاری مراسم رسمی همچون سلام نوروزی داده شده است. استفاده از تصاویر واقعی از این بنا با مطالب هماهنگی دارند.

در مجموع این بخش مخاطب را با معماری کهن­ ایران آشنا کرده و اطلاعات مفیدی به او می دهد.

آشنایی با مشاغل

نوشتار با سرکلیشه­ ی "مشاغل" در شماره های 2 و 3 برای آشنایی مخاطب با شغل های مختلف درج شده است.

- در شماره 2، نویسنده ­ی "انتخاب سرنوشت ساز" با زبان خاص نوجوان دهه هشتاد و لحن نزدیک به حال و هوای این گروه سنی، موضوع مهم انتخاب رشته را در چهار بخش کوتاه، مفید و حرفه ای بیان می­کند.

-در شماره3، ادامه مطلب "انتخاب سرنوشت ساز" بدون عنوان آمده است. این مطلب به شکل مشارکتی با حضور چند تن از دانش آموزان و به صورت جلسه پرسش و پاسخ چاپ شده است. استفاده از شیوه پرسش و پاسخ با حضور دانش آموزان و بیان نظراتشان از ویژگی های مفید و این مطلب است.

با توجه به سرکلیشه، عنوان مطلب و موضوع آن، نویسنده قصد دارد هدایت تحصیلی و انتخاب رشته را از ابتدای سال تحصیلی پیش روی دانش­ آموز قرار داده و با مشارکت وی و استفاده از دنیای مجازی مورد علاقه نوجوان، او را در این مورد آگاه سازد و در انتخاب سرنوشت ساز یاری دهد.

تصاویر مطابق با متن و زبان روان است. دانش آموز با متن ارتباط می­ گیرد و به خوانش آن علاقه نشان می دهد.

جهان ورزش

در بخش ورزش از میان شماره­ های بررسی شده، مطلب باعنوان "باشگاه زندگی" در شماره 3، مثبت دیده شده است.

موضوعی که نویسنده به آن پرداخته از جمله جاذبه ­هایی است که نوجوانان و جوانان امروزی را به خود مشغول کرده است. در این قسمت به زندگی قهرمانان ورزشی ایرانی وغیر ایرانی که در کشورهای مختلف با داشتن زندگی معمولی و انجام کارهای طاقت فرسا به مقام قهرمانی رسیده اند اشاره شده است. اطلاعات، گرچه تکراری، اما کاربردی است و مقایسه زندگی سخت تعدادی از قهرمانان دنیا با قهرمانان کشورمان سبب توجه بیشتر خواننده شده است. نویسنده خاطر نشان می­کند چگونه با استفاده از فرصت­ها در سخت ترین موقعیت­ ها می توان به موفقیت دست یافت. از تصاویر مستند جهت معرفی ورزشکاران قهرمان استفاده شده است.

گزارش     

در شماره­ های بررسی شده گزارش در صفحات ثابت با سرکلیشه "گزارش" آمده است. از بین سه شماره فقط گزارش در شماره 1، در ردیف مطالب مثبت قرار می گیرد که تحلیل آن در زیر مشاهده می شود:

-در شماره 1، عنوان گزارش «دم، نگه، بازدم» است. این گزارش، در چهار صفحه و با موضوع شناخت و مدیریت اضطراب نگاشته شده است. نکته قابل توجه در این گزارش "کسب مهارت در مدیریت خود" است. گزارش، با مصاحبه با متخصص ترکیب شده و اطلاعاتی علمی ارائه می‌دهد. مصاحبه با نوجوانان بدون فاش کردن هویت، گزارش را صمیمی و زبان آن را به زبان نوجوانان نزدیکتر می‌‌کند. انتخاب موضوع در ماه مهر، انتخابی هوشمندانه و مبتلابه است.

خواندن این گزارش نه فقط برای نوجوانان، که برای معلمان هم حقیقتا راهگشاست.

ضد زنگ(مطالب طنز)

نشریه صفحات میانی را که صفحه­ های کلیدی هستند به مطالبی با نام ضد زنگ اختصاص داده است. مطالب متنوع با زبان طنز در این بخش، زنگ تفریحی برای نوجوان است. نشریه مخاطب خود را می شناسد و به ضرورت استفاده از طنز  برای او آگاه است.              

جدول شماره  4-توزیع فراوانی مطالب مثبت سه شماره نشریه رشد نوجوان 1398

(به دلیل بالابودن تعداد ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن برخی از آنها، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول نشان می دهد مطالب طنز با (43.1%) و پس از آن بخش ارتباطی (36.4%) بیشترین درصد مطالب مثبت را به خود اختصاص داده است.

جدول شماره5- مقایسه مطالب مثبت سه شماره رشد نوجوان در سال­های  1395، 1397و 1398

(به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

با مقایسه مطالب مثبت نشریه در سال های 95، 97 و 98 مشخص است درصد مطالب مثبت رشد نوجوان در

سال 98 با 64.1% بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است.

پیشنهادها

برای ارتقاء کیفی مجله به چند نکته اشاره می شود:

-در بخش شعر، نشریه می­تواند از شعرهای ارسالی مخاطبین که به حال و هوای نوجوانان نزدیک­تر است نیز  استفاده کند.

- توجه به گونه ادبیات کهن پیوندی است بین مخاطب گذشته و امروز و او را به گذشته خود نزدیک می کند.

-خواندن داستان های ترجمه نگاه، دامنه شناخت و ادراک نوجوان را فراخ تر و چند جانبه تر می کند و به آنان  فرصتی می دهد تا  دگر پذیرتر شوند. نشریه فاقد داستان ترجمه است.

سخن آخر  

پس از بررسی سه شماره از نشریه رشد نوجوان، مشخص است بر خلاف سال گذشته، از میزان مطالب برتر کاسته شده و مطالب مثبت نشریه افزایش یافته است. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک آرزومند ارتفاء کیفی هر چه بیشتر مطالب نشریه است.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب  کودک

تابستان 1399