گزارش بهترین های نشریه های قلک و نبات کوچولو و رشد کودک آبان 95

در این گزارش با بخش های خوب نشریه های قلک شماره 28 و نبات کوچولو شماره 61 و رشد کودک شماره 2، از دید گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک آشنا می شوید.

نشریه قلک شماره 28

داستان

• قصه های من و بچه هام ( تونل وحشت)

نویسنده: شهرام شفیعی

تصویرگر: سام سلماسی

پدر و پسر به شهر بازی می روند. پدر پیشنهاد می دهد که به تونل وحشت بروند ولی پسر تمایلی به رفتن نشان نمی دهد. آن ها روی چمنها مسابقه دو می دهند، لیز می خورند و حسابی گلی می شوند، درست شکل لولو. مسئول تونل وحشت از آنها می خواهد به جای هیولای توی تونل که خراب شده مردم را بترسانند و درازای آن دستمزد بگیرند. آنها قبول می کنند اما وقتی کارشان به پایان می رسد مسئول تونل، دستمزد آن­ها را پرداخت نمی ­کند. پدر و پسر نقشه می کشند و بالاخره دستمزدشان را دریافت می کنند.

داستان تصویری دارای زبانی ساده و قابل فهم و موضوعی جذاب برای کودک است. مخاطب در این داستان می آموزد که برای گرفتن حق خود از خلاقیت خود استفاده کند. تصاویر مکمل فضاسازی و حال و هوای داستان است و شخصیت پردازی را تقویت می کند. تصاویر به طور مجزا قابلیت روایت متن را نیز دارند.

عنوان: لباس پلنگ

نویسنده: علی اکبر زین العابدین

تصویرگر: شهرام شیرزادی

پلنگ که یکی از خال هایش به زمین می افتد ناراحت آن را برمی دارد. او نمی تواند آن را سرجایش بگذارد. جوجه تیغی یکی از تیغ هایش را از بدنش جدا می کند و مثل سوزن آن را نخ کرده و خال را روی پوست پلنگ می دوزد. حالا پلنگ خوشحال است.

داستان تصویری بدون کلام به شکل قاب های تصویری واضح و گویا امکان قصه گویی و لذت را برای کودک فراهم می کند. این داستان  حس کمک به یک دوست و خوشحال کردن او را به کودک القا می کند.

خوب است بدانیم:

داستان های تصویری بدون کلام مهارت های مشاهده­ای را در کودکان تقویت می کنند و آنها را به کاربرد واژه ها و توصیف و خلق داستان هایی با توالی منطقی تشویق می نمایند.( دونا نورتون ص186)

شعر

• چی بود؟ چی بود؟ یه پیرهن

شاعر: زهرا موسوی

تصویرگر: نیلوفر برومند

در هر شماره، این بخش کودکان را با مراحل تولید چیزهای مختلف آشنا می سازد. این بار مراحل تهیه لباس از نخ تا پیراهن روایت می شود. از ویژگی آن منظوم بودن روایت است. کودکان معمولا به آهنگین بودن توجه بیشتری نشان می دهند. ساختار شعر منسجم، واژگان در ارتباط با یک دیگرند.

• راننده ی دریایی

شاعر: شهلا شهبازی

تصویرگر: مریم طباطبایی

شعر آهنگین، با زبان ساده و کودکانه، ناخدای کشتی را به راننده ماشین و کشتی او را به ماشین عجیب و غریب تشبیه کرده است. شعر خیال انگیز کودک را به دنیای خیال می برد و مقایسه ای بین کشتی و ماشین را در ذهن او ایجاد می کند.

سرگرمی

• شهر عجیب و غریب

در این سرگرمی، کودک می بایست چیزهای عجیب و غریبی را بیابد که در تصویر مشاهده می کند. این بازی تمرینی برای افزایش دقت و داشتن نگاهی دیگر به محیط اطراف است. سرگرمی، منجر به رشد ذهنی و خلاقیت کودک می شود. تصاویر واضح و گویاست.

•  بگرد و پیدا کن

بازی دقت بگرد و پیدا کن همراه با معانی وسائلی است که در تصویر وجود دارد. سرگرمی علاوه بر افزایش دقت مخاطب افزایش دایره واژگان کودک را نیز به دنبال دارد. بازی با توضیح کامل، تصویر واضح و صفحه آرایی مناسب ارائه شده است.

• جورچین برقی

تصویرگر: گلنار ثروتیان

بازی در راستای رویکرد نشریه، استفاده بهینه از انرژی را به طور غیرمستقیم آموزش می دهد. طرح بازی به نحوی است که کودک را تشویق به استفاده درست از انرژی می کند.

آشنایی با گیاهان

• گل داوودی را دوست دارم

نویسنده: شیدا میرزایی

تصویرگر: آرتمیس حبیبی آزاد

کارشناس: مهندس کسری عسگری

آشنایی با گل ها و طبیعت یکی از مواردی است که نشریه به آن می پردازد. در این شماره گل داوودی که مخصوص فصل پاییز است معرفی می شود. مخاطب با تصویر انواع گوناگون این گل و خصوصیات آن با زبانی کودکانه و ساده آشنا می شود. تصاویر واضح و گویا همراه با جملاتی طنز آمیز که باعث تلطیف این بخش شده است. در پایان نشریه این بخش را به ارتباط دو سویه تبدیل کرده و از مخاطب می خواهد از گل داوودی خود در منزل عکس گرفته و به مجله بفرستد.

نبات کوچولو شماره 61  

داستان

• خورشید خانم آفتاب کن!

نویسنده: سپیده خلیلی

تصویرگر: مهرناز سراج القوم

جوجه های خانم مرغه که از تخم بیرون آمدند از خورشید هم قشنگ تر هستند. آقاخروسه می گوید حالا که جوجه ها این قدر قشنگ هستند دیگر خورشید را می خواهیم چکار؟ خورشید ناراحت می شود و به پشت کوه می رود. حالا وقتی خورشید نباشد زندگی چطورمی خواهد ادامه پیدا کند؟

نویسنده با زبانی ساده  و استفاده از تکنیک انسان پنداری در قالب داستان ضرورت وجود خورشید در طبیعت را درحد درک کودک خردسال به تصویر می کشد.

خوب است بدانیم:

نویسندگان با استفاده از تکنیک جاندارپنداری یا انسان انگاری داستان را برای خردسالان و کودکان جذاب تر می کنند. بچه ها خیلی راحت می پذیرند که اشیا و حیوانات حرف بزنند و دارای احساسات و عواطف باشند.

 تصویرخوانی

• هاپوپو و نهنگ

هاپوپو از روی سکوی پرش داخل آب می پرد و درست بالای آبفشان روی سر نهنگ فرود می آید. آبفشان او را به سمت بالا می برد و هاپوپو حسابی کیف می کند اما ناگهان آبفشان پایین می آید. چه سقوطی در انتظار هاپوپوست! نهنگ متوجه سقوط او می شود و این بار یک آبفشان پیچ پیچی برای هاپوپو درست می کند. این بار هاپوپو خیلی بیشتر کیف می کند.

خوب است بدانیم:

کودکان از داستان سازی کتاب های تصویری بدون کلام لذت می برند و این روش خوبی برای تقویت مهارت گفتاری و شنیداری است و در نتیجه تفکر خلاق و سواد دیداری آنها تقویت می شود. این کتاب ها بهترین راه آشنا کردن کودکان با کتاب و لذت بردن از خواندن است. زیرا آن­ها می توانند با کمترین کمک دیگران کتاب را به تنهایی برای خودشان بخوانند.(دست­نامه ادبیات کودکان، موسسه تاریخ ادبیات کودکان، صفحه 16.)

•  پاک کن جادویی

نویسنده: کاترین لینا

تصویرگر: روبین

مترجم: علی محمد سادات

در تعطیلات آخر هفته لولا دوست دارد تنها باشد و به کارهای مورد علاقه اش بپردازد. ادریس، برادر کوچکش او را ول نمی کند و دائم به او می چسبد. لولا در باغ جان قورباغه ای را نجات می دهد و یک پاک کن جادویی از آن پاداش می گیرد. پاک کن با تماس به هر چیز آن را غیب می کند. لولا برادرش را غیب می کند. او با غیب شدن برادر نگران  می شود و دوباره برای چاره نزد قورباغه می رود. قورباغه درازای پس گرفتن پاک کن، ادریس را ظاهر می کند. حالا ادریس به جای چسبیدن به لولا به دنبال پیدا کردن پاک کن جادویی در باغ است.

داستان با ترجمه ای روان، کشمکش بین یک خواهر و برادر را به تصویر می کشد. مخاطب با شخصیت های داستان همذات پنداری می کند و می اندیشد که کشمکش های کودکانه جزء جدایی ناپذیر زندگی است.

خوب است بدانیم:

در کشمکش های باورپذیر فرد علیه فرد نویسندگان، خوانندگان خود را قادر می سازند تا کشمکش های زندگی را تشخیص دهند و بفهمند چرا شخصیت ها دچار کشمکش می شوند، چگونه با آن ها کنار می آیند.)دونا نورتون جلد اول ص 409)

•  تاب تاب عباسی

نویسنده: طاهره خردور

تصویرگر: نسیم بهاری

تاب حوصله ندارد. باد شروع به بازی با او می کند و آن را به نوک درخت، کلاغ، ابر، ستاره و ماه می رساند. همه آنها سوار تاب می شوند و تاب بازی می کنند. حالا تاب سنگین شده است. دوستان یکی یکی از تاب پایین می آیند. تاب از خستگی می خوابد و در خواب می بیند که با دوستانش تاب بازی می کند.

نویسنده با استفاده از متل تاب تاب عباسی در قالب داستان تصویری مشارکتی، داستان را روایت می کند. تکرار یک کنش، بازی و لذت همراه با شخصیت های داستان از ویژگی های آن است.

داستان تصویری مشارکتی این فرصت را در اختیار کودک می گذارد تا در خواندن داستان با بزرگسال همراه باشد، تصویرخوانی کند، لذت ببرد و اعتماد به نفس او افزایش یابد.

شعر

• رنگ و وارنگ

شاعر: طیبه شامانی

موسیقی: کیمیا عطار

تصویرگر: آمنه اربابون

شعر آهنگین، ریتمیک و خیال انگیز همراه با نت های موسیقی است. کودکانی که آشنایی با خواندن نت ها را دارند می توانند به راحتی شعر را همراه با آهنگ آن بنوازند. تصاویر زیبا به جذب مخاطب آن افزوده است.

• شهر خواب

شاعر: پیوند فرهادی

تصویرگر: حدیث قربان

شعر با ترجیع بند لالالالایی است که در شروع هر چهار پاره وجود دارد و تکرار می شود کودک این تکرار را دوست دارد و می تواند در خواندن آن همراهی کند. آهنگین بودن و خیال انگیزی شعر به جذب مخاطب می افزاید.

سرگرمی

• زینگ ویژ

هدف: پرورش مهارت های شنیداری و تکرار شنیده ها 

آواورزی از گام های نخست آموزش زبان و تقویت حنجره کودک است. در این سرگرمی ابتدا کودک آواها را تشخیص می دهد سپس آن­ها را بر زبان می آورد که به معنای خوب شنیدن و خوب بیان کردن است.

• حواس پرت ها و بی کلاه و با کلاه 

با کلاه و بی کلاه به سفر می روند. هر بار وسیله ای را برای سفر فراموش می کنند که با خود ببرند. نشریه تصویر رفتن به پیک نیک و یا سفری را نشان می دهد. کودک باید ابزار و وسایلی را که در تصویر پنهان است بیابد.

سرگرمی به خودی خود لذت بخش است، به ویژه آن که با داستان همراه شود. کودک با شخصیت های داستان هم­ ذات پنداری می کند، به دنبال وسایل گم شده در تصویر می گردد و دقت و تمرکز او افزایش می یابد.

• بازی گربه ای ها

بازی می تواند خمیر مایه ای برای ایجاد تفکر و تقویت زبان باشد. در این سرگرمی کودکان بازی می کنند، صدا ها و آواهای حیوانات را در می آورند و مانند آنان حرکت می کنند.

از ویژگی های این بازی گروهی تقویت مهارت های حرکتی و آوایی از طریق تقلید حرکات و صداهای جانوران مختلف است.

این بازی می تواند لحظات شادی را برای کودکان در خانه، مهد کودک و سفر فراهم آورد.

در گوشه های بازی گربه ای، دست ورزی هایی مانند تکمیل صورت گربه و پاهای عنکبوت اضافه شده است.

• آرایشگاه اژدها

اژدها همیشه تخیل برانگیز و نماد قدرت است. در بسیاری از  افسانه ها از شخصیت ذهن ساخت اژدها استفاده می شود. اژدها در داستان کودک را به دنیای تخیل  می برد.

حال قرار است در این سرگرمی کودک اژدها را  آرایش کند، همان گونه که دوست دارد و یا مجله او را راهنمایی می کند. کودکان با چند اژدها دوست می شوند، قدرت تخیلشان افزایش می یابد و مهارت هماهنگی بین چشم و دست آنها تقویت می شود.

خوب است بدانیم:

کودکان، با رنگ آمیزی و نقاشی کردن و به طور خاص کار با نوشت افزار، به دست ورزی(هرگونه کار با دست) می پردازند. این نوع سرگرمی ها علاوه بر دست ورزی، هماهنگی بین چشم و دست آنان را تقویت می کند.

• خیابان بی صدا

این خیابان هیچ صدایی ندارد چون هیچ ماشین، کالسکه و دوچرخه ای در آن رفت و آمد نمی کند. با چسباندن برچسب ها خیابان شلوغ می شود.

مخاطب در این بازی با فضایی باز در صفحه ای با رنگ های شاد روبروست و به دلخواه می تواند تصاویر مورد علاقه خود را به صورت برچسب هر جا که مایل باشد بچسباند. کودک در این بازی با انواع وسائل نقلیه آشنا می شود. تصاویر حیوانات در وسائل نقیله مختلف به جذابیت این بخش افزوده است.

نکته: برای جدا کردن بخش سرگرمی شماره صفحات به اشتباه از 19 تا 34 نوشته شده که از 21 تا36 است.

دانستنی

• این سطل های رنگی رنگی چیه؟

نویسنده: شهرزاد کامکار

تصویرگر: ساناز کریمی طاری

مجله در این بخش، کودک را با تفکیک زباله از مبدا آشنا می کند که برای حفظ محیط زیست مفید است. مطالب شامل تعریف بازیافت، اهمیت و مراحل آن به طور مختصر است. تصاویرگویا و واضح با پس زمینه جنگل در ارتباط با متن هستند.

نکته: در ابتدای مقاله آمده است : "این ها سطل های بازیافتند." جمله دارای اشکال است زیرا باید گفته می شد این ها سطل های تفکیک زباله اند.

رشد کودک شماره 2

داستان

• چراغ راهنمایی

نویسنده: محمود برآبادی

تصویرگر: گلنار ثروتیان

آدمک سبز چراغ راهنمایی عابر پیاده خوابش برده و پسر کوچولو برای رد شدن از خیابان همچنان منتظر سبز شدن چراغ است. پرنده به کمک او می آید و آدمک را بیدار می کند و پسر از خط عابر پیاده رد می شود.

داستان تصویری با تصاویر واضح و گویا همراه با متن های کوتاه به طور غیر مستقیم کودک را متوجه رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و لزوم پایبند بودن به آن ها می کند.

خوب است بدانیم:

داستان های تصویری از راه یک رشته تصاویر همراه با متنی کمابیش اندک یا بدون متن اطلاعاتی را به کودک منتقل یا داستانی را بازگو می کنند. ( دونا نورتون ص 186 )

• رفتم به باغ انجیر

شاعر: افسانه شعبان نژاد

تصویرگر: ثنا حبیبی راد

جیرجیرک روی شاخه درخت انجیر خواب خواب است. مارمولک آهسته و خوشحال می گوید جیرجیرک شام امشب منه. باد می وزد و یک انجیر از شاخه جدا می شود و روی سر جیرجیرک می افتد. جیرجیرک بیدار می شود و همراه باد به آسمان می­رود و تنها یک انجیر نصیب مارمولک می­شود.

داستان منظوم "رفتم به باغ انجیر" کودک را با خود همراه و آهنگین بودن و داشتن وزن تند و قافیه لذت شنیدن را برای او دو چندان می کند.

خوب است بدانیم:

استفاده از وزن های تند در شعر سبب برانگیختن هیجان و درگیر شدن کودک با شعر می شود. (دونا نورتون ص 349 )

سرگرمی

• کاردستی با سنگ

طرح و اجرا: فاطمه رادپور

عکاس: اعظم لاریجانی

انجام کاردستی با سنگ هایی دراشکال مختلف، این فرصت را به کودک می دهد تا با نگاه عمیق تر به طبیعت پیرامون خود با وسایل ساده و در دسترس کاردستی بسازد و خلاقیت خود را افزایش دهد.

گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک با هدف ارتقاء سطح کیفی نشریات، پنجره ای را تحت عنوان "نکاتی چند" برای مطالبی که با رعایت اندک نکاتی می توانست در ردیف مطالب برتر قرار گیرند برای پدیدآورندگان نشریات می گشاید.

نــکــاتـــی چـــــنــد

نشریه نبات کوچولو

معرفی کتاب

•  کسی پنگوئن گم نکرده؟

نویسنده: سولماز خواجه وند

نشریه نبات کوچولو در این شماره بخش معرفی کتاب را در خود جای داده که از نکات مثبت آن است. معرفی شامل یک کتاب داستان و یک کتاب شعر همراه با شناسنامه کامل و مناسب مخاطب است. نحوه معرفی جالب و گیراست و مخاطب را تشویق به تهیه و خواندن آن می نماید.

اما بلافاصله بعد از معرفی نکته هایی با عنوان "پندونه" آورده شده است که گرچه با زبان طنز است ولی بیشتر حالت نصیحت گونه دارد. بهتر است این قسمت از معرفی کتاب حذف شود تا کودکان با رغبت بیشتری کتاب ها را تهیه نمایند.

ارتباط با مخاطب

نبات کوچولو دو صفحه را با عنوان "پرنده خدا" به نقاشی های خردسالان اختصاص داده که از نکات مثبت نشریه است.

اما به دلیل این که در شماره های قبل در مورد ارسال نقاشی های مخاطبین به نشریه با موضوع مشخص مطلبی وجود ندارد به نظر می رسد مجله از کارهای آماده کودکان در کلاسهای مختلف استفاده کرده است. بهتر است نشریه از قبل مخاطبین خود را در جریان موضوع مشخصی قرار داده و سپس نقاشی های ارسالی کودکان را چاپ نماید.