گفتگو با مرجان فولادوند درباره وضعیت آثار بازنویسی و بازآفرینی

مرجان فولادوند، نویسنده کودک و نوجوان بر این باور است که حجم بسیار زیادی از کتاب‌هایی که در ایران منتشر می‌شود، مخصوصا در حوزه کودک و نوجوان، در زمینه بازنویسی و بازآفرینی‌های مرتبط با ادبیات کهن است اما متاسفانه اغلب آنها بازاری‌اند و ادبیات کهن را به بدترین شیوه ممکن به مخاطبان ارائه می‌کنند.

link is external)

مرجان فولادوند، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره وضعیت آثار بازنویسی و بازآفرینی در کشور اظهار کرد: به نظر می‌رسد حجم بسیار زیادی از کتاب‌هایی که در ایران منتشر می‌شود، مخصوصا در حوزه کودک و نوجوان، در زمینه بازنویسی و بازآفرینی‌های مرتبط با ادبیات کهن است. اما متاسفانه اغلب این بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌ها، کتاب‌هایی بازاری‌اند و به بدترین شیوه ممکن، ادبیات کهن را به مخاطبان ارائه می‌کنند.

این نویسنده کودک و نوجوان درباره چالش‌های حوزه بازنویسی و بازآفرینی گفت: یکی از مهمترین مشکلاتی که این‌گونه آثار ایجاد می‌کنند این است که نه تنها ذهن مخاطب را با ادبیات کهن آشنا نمی‌کنند بلکه ذهن او را با ارائه اطلاعات نادرست و اشتباه تخریب می‌کنند و در واقع ضد خودشان عمل می‌کنند. اگر بازنویسی را آغاز راهی بدانیم برای بازآفرینی ادبیات کهن، باید گفت این آثار، ادبیات کهن را به ضعیف‌ترین و سخیف‌ترین شکل ممکن به مخاطبان عرضه می‌کنند و سبب می‌شوند که بچه‌ها علاقه‌شان را از دست بدهند و دیگر رغبتی به مطالعه این‌گونه آثار نداشته باشند.

 

لزوم توجه مخاطبان به نام نویسنده آثار

فولادوند در ادامه سخنانش یادآور شد: از سوی دیگر حجم زیاد کتاب‌های بازنویسی و بازآفرینی در کشور ما نشان می‌دهد خانواده‌ها هنوز هم به شدت به اینگونه آثار اعتماد داشته و به میراث مکتوب ایرانی علاقه‌مند هستند و می‌خواهند فرزندانشان را با این حوزه آشنا کنند و به همین دلیل است که این کتاب‌ها با استقبال فراوانی از سوی مخاطبان روبه‌رو می‌شود.

وی ادامه داد: البته مشکلی که در زمان خرید این آثار وجود دارد این است که مخاطبان در زمان خرید این کتاب‌ها اصلا توجهی به نام نویسنده و بازنویس‌کننده کتاب نمی‌کنند و فقط به اثری که مورد بازنویسی یا بازآفرینی قرار گرفته است توجه دارند و این خود مشکل بزرگی است، زیرا مخاطبان باید با آگاهی و داشتن اطلاعات درباره بازگرداننده و بازآفریننده کتاب، اثری را انتخاب کنند که باکیفیت باشد.

انتخاب نامناسب داستان‌ها و موضوعات از سوی نویسندگان برای بچه‌ها

به گفته خالق «ژین ژامبر، مرغ نوروزی» یکی دیگر از  مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، انتخاب نامناسب داستان‌ها از سوی نویسندگان برای بچه‌ها است. ما می‌دانیم کتاب‌هایی مانند مثنوی معنوی، منطق‌الطیر، هفت پیکر و شاهنامه اصولاً مخاطبانشان کودک نبوده است و داستان‌های زیادی که در آنها وجود دارد اگرچه ظاهر کودکانه‌ای دارند اما موضوع و محتوای مناسبی برای کودکان و نوجوانان ندارند. این درحالی است که بسیاری از نویسندگان و بازآفرینان به این مساله توجهی نمی‌کنند. همچنین شاهد انتشار کتاب‌هایی برای کودکان و نوجوانان هستیم که به موضوعات خط قرمز برای کودکان مانند خشونت و مسائل جنسی می‌پردازند که اصلا مناسب نیست و این مساله به خاطر تشخیص نادرست نویسندگان اتفاق می‌افتد.

فولادوند همچنین بیان کرد: مشکل بعدی که در حوزه بازنویسی و بازآفرینی با آن مواجه‌ هستیم این است که نویسنده، خود فهم درستی از متن اصلی ندارد و به همین دلیل نمی‌تواند موضوع را به درستی به مخاطب منتقل کند و این فهم نادرست نویسنده این اشتباه را به مخاطب تسری می‌دهد. درنتیجه با انبوه تولیدات در حوزه بازنویسی مواجه هستیم که اغلب آنها بی‌کیفیت و بازاری است.

بازنویسی از قصه «طوطی و بازرگان» به ایتالیایی، فرانسوی، چینی و نروژی  به قلم او منتشر شده است. «من و یک گلدان خالی»، «نقاشان چینی و رومی»، «ماه مهربان»، «رستم و سهراب»، «رستم و اسفندیار» و «ژین ژامبر، مرغ نوروزی» از آثار این نویسنده‌اند.