گزارش بررسی رشد دانش آموز (2)

 گزارش بررسی مطالب برتر

ماه­نامه رشد دانش آموز

شماره های 1 (مهر 97)، 8 (اردیبهشت 98) و 9(خرداد 98)

   

 سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

دفتر انتشارات کمک آموزشی

گروه بررسی نشریات

 شورای کتاب کودک

در این گزارش، علاوه برتحلیل مطالب برتر رشد دانش آموز شماره 1 (مهر97)، 8 (اردیبهشت 98) و 9 (خرداد 98) ، مقایسه ای با مطالب برتر سه شماره از رشد دانش آموز در سال 1396 نیز انجام گرفته است.

ماه­نامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع ­رسانی رشد دانش آموز

(دوره­ ی سی و هفتم)  برای دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دبستان

زیر نظر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دفتر انتشارات کمک آموزشی

مدیرمسئول: محمد ناصری

شورای سردبیری

دبیر مجله : مرجان فولادوند

دستیار دبیر: اعظم اسلامی

ویراستار: مینو کریم زاده

طراح گرافیک: مهدیه صفایی نیا

نشانی: تهران، خیابان کریم­خان زند، خیابان ایرانشهر شمالی، پلاک 266

صندوق پستی6589-15875

تلفن: [phone] 

www.roshdmag.ir    :   وبگاه

پیام نگار:   [e-mail] 

شمارگان:1،082،000

توزیع: در سطح مدارس کشور

                                             
  ماه­نامه رشد دانش آموز

نشریه آموزشی، تحلیلی و اطلاع­ رسانی رشد نوآموز مدیرمسئول محمد ناصری، دبیر مجله مرجان فولادوند، در طول سال تحصیلی منتشر می شود. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک به درخواست دبیر مجله در سال 98 بررسی شماره ­های 1(مهرماه97)، 8 (اردیبهشت ماه 98) و 9 (خرداد ماه 98 ) را در دستور کار خود قرار داده است.

ویژگی ظاهری

نشریه رشد دانش آموز ویژه­ ی دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم دبستان، در قطع20×28 با شماره، تاریخ انتشار، شناسنامه، نشانی اینترنتی، 32 صفحه، چهار رنگ، در رنگ های شاد، و بهای 12000ریال در اختیار  دانش آموزان قرار می گیرد. 

مطالب نشریه شامل سرمقاله، داستان، شعر، سرگرمی، دانستنی، گزارش و سایر مطالب آموزشی است.

جدول شماره 1: توزیع فراوانی تفکیک موضوعی سه شماره رشد دانش آموز98-1397

( به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد. )

جدول نشان می ­دهد نشریه از تنوع موضوعی برخوردار است. تعداد موضوع های انتخابی مناسب و اکثرا در تعادل است. بیشترین درصد به بخش داستان با 20.5% اختصاص دارد و پس از آن شعر با 16.4% قرار می­گیرد.

گزارش مطالب نشریه

گزارش مطالب نشریه، بر اساس معیارهای ارزیابی گروه، پس از بررسی، در دو بخش مطالب برتر و مطالب مثبت ارائه می شوند. برای انتخاب مطالب برتر، وجه مشترک تمامی بخش ها، نوآوری و بکارگیری شگردهایی مانند آشنایی زدایی، ساختارشکنی، زیبایی شناسی و. . . در ارائه هر یک از موضوع­ هاست.

مطالبی که مسئولین نشریه به آن توجه داشته اند از نکات مثبت نشریه است، ولی به دلیل عدم تطبیق با معیارهای گروه در زمره مطالب برتر قرار نگرفته و در ردیف مطالب مثبت جای می گیرند. تحلیل هر یک از موضوع ها دربخش مربوط به آن در گزارش خواهد آمد

مطالب برتر نشریه

مطالب برتر شامل سرمقاله، داستان، گزارش و مهارت های زندگی است.

سرمقاله

یادداشت سردبیر یا سرمقاله در صفحه‌ای ثابت از مجله‌ی رشد دانش‌آموز منتشر می‌شود.

-در شماره 1، عنوان سرمقاله «یک جای عجیب معمولی!» است. این یادداشت به فراخور زمان انتشار و مناسبت بازگشایی مدارس در مهرماه، به موضوع مدرسه‌ها اختصاص داده شده است. زبان یادداشت بسیار صمیمی است و به دور از وعظ و خطابه، تصویری عینی و قابل لمس از «مدرسه» ارائه می‌دهد. نویسنده در این یادداشت، هوشمندانه هم حال کسانی را درک کرده که به قول خودش کشته و مرده‌ی مدرسه هستند و هم کسانی که نیستند. یادآوری تجربیات ویژه در مدرسه، ایده‌ی "مدرسه فقط در خدمت درس" را درهم می‌شکند و مخاطب را دعوت به داشتن نگاهی چند جانبه به موضوع می‌کند، حتی اگر موضوعی دوست ‌نداشتنی مثل مدرسه باشد.

-در شماره 8، صفحه‌ی نخست به سرمقاله‌ای با عنوان «من حرفی دارم که فقط شما بچه‌ها می‌فهمید!» اختصاص دارد. تیتر، برگرفته از نام کتابی از احمدرضا احمدی است، خوش‌آهنگ و پراحساس. موضوع یادداشت به تناسب روز معلم در ماه اردیبهشت انتخاب شده است. شروع فانتزی یادداشت، کاملا گیراست. زبان یادداشت هم به زبان دانش‌آموزان بسیار نزدیک است و ارایه‌ی کُدهایی از روزهای دانش‌آموزی، نوشته را صمیمی کرده است. اما ارایه‌ی تصویری به‌غایت بی‌نقص از معلم، در مواردی این یادداشت را شعاری کرده است. تصویرگر این یادداشت، یکی از کلاسیک‌ترین نمادهای روز معلم، یک شاخه گل را برای تصویرگری انتخاب کرده است که سادگی را یادآور می‌شود.

-در شماره 9، یادداشت سردبیر «چگونه از تابستان خود جان سالم به در ببریم؟» عنوان دارد. موضوع، پیشنهادهایی برای تابستان است که با زمان انتشار این شماره، )خرداد ماه( کاملا هماهنگی دارد.

ویژگی‌های این یادداشت زبان صمیمی و طناز، موضوع بهنگام و مبتلابه، و نگاه منصفانه هستند. در پایان سه پیشنهاد عملیاتی و کاربردی به خواننده می‌دهد که تقریبا در تمام مناطق کشور قابل اجرا است. نگاه برابری‌طلبانه در این یادداشت، تحسین‌برانگیز است. تصویرگر، تصویری ساده با المان‌هایی تابستانی ساخته است.

خواندن این یادداشت‌ها نشان می‌دهد که نگارنده‌ دقیقا زبان سن خواننده‌ی خود را می‌شناسد. زبانی صمیمی با شوخی‌هایی شیرین و به‌دور از نصیحت، از موضوعاتی مهم و مبتلابه با آنان صحبت می‌کند. سرمقاله فاقد سرکلیشه است. در حالی که می‌توانست راهنمای خوبی برای خواننده باشد. استفاده از تصویرگران متفاوت برای خلق تصاویر متنوع نیز از امتیازهای این صفحه است.

داستان

در 3 شماره بررسی شده تعداد 15 داستان دیده شده اند. درمیان آنها 7 داستان برتر هستند که به تحلیل آنها پرداخته می شود.

-در شماره 1، داستان "چسب زخم" با موضوع نامادری و درون­مایه روان­شناختی است. بارزترین مطلب در این داستان ستیزه های ذهنی شخصیت نوجوان داستان است که منجر به کشمکش های بیرونی او می شود. داستان دارای ساختاری منسجم، آغاز و پایانی مناسب است. موضوع داستان می­تواند دغدغه بسیاری از کودکان باشد و مخاطب می تواند با شخصیت اصلی داستان همذات پنداری کرده و سعی نماید تا به جای قضاوت سریع درباره اطرافیان و تکیه بر پیش زمینه های ذهنی فرصت بیشتری به خود و دیگران بدهد.

-در همین شماره متن کوتاه ادبی "درخت انجیر" آمیخته با تخیل که احساسات مخاطب را درگیر می کند و در انتها به بخشندگی درخت و آسمان می انجامد.

- در شماره 8، داستان کوتاه "ته آب" با موضوع «تاثیر مشاجرات والدین برکودک» و درون­مایه روان­شناختی

 است. موضوع تلخ داستان که بسیاری از کودکان می توانند درگیر آن باشند به خوبی در داستانی کوتاه روایت شده است.

-در شماره 9، داستان "معلم آواز" با موضوع «اتکا به خود» و درون­مایه روان­شاختی است. داستان از 2 بخش تشکیل می شود. بخش اول داستان متنی است مملو از سوال و جواب. کنش های کلامی میان دو شخصیت داستان، یعنی پرنده و نردبان تنبل و منفعل که در انتها منجر به تفکر می شود. در بخش دوم نردبان دست به حرکت و عمل می زند که منجر به بهترین اتفاقات برای خود و محیط اطرافش می گردد و این یعنی درست عمل کردن.

- در سه شماره بررسی شده داستان هایی با سرکلیشه «با هم بخندیم» و با عنوان "از دفترچه خاطرات یک دایناسور" دیده می شوند. شخصیت­های داستان­ها دایناسورند. در این سری داستان های طنز به موضوع­ های مختلفی از قبیل کشمکش­های کودکان با والدین و یا با معلم در کلاس درس،  چگونگی تولید نفت از اجساد مدفون شده ­ی دایناسورها طی هزاران سال، نادیده گرفتن علاقمندی های کودکان  از سوی والدین و رقابت­ها و چشم و هم چشمی­ های آن­ها در ثبت نام  کلاس­های تابستانی پرداخته می­شود. نویسنده با زبان طنز به برخی معضلات رفتاری و اجتماعی می پردازد و در خلال متن آموزه هایی را به طور غیر مستقیم به مخاطب منتقل می ­کند. استفاده از واژه­ های خلاقانه و طنزآمیز برای مخاطب جذابیت ایجاد کرده و کشش لازم را برای خواندن ادامه مطلب ایجاد می­ نماید. تصویرگری مناسب و جذاب، متن­ها را همراهی می­کند.

در مجموع توجه به دغدغه­ های دوران کودکی به ویژه بخش روان شناختی این دوران به روش غیر مستقیم، پرداخت طنازانه به معضلات رفتاری اجتماعی و زیست محیطی از ویژگی های این بخش است.

گزارش

رشد دانش‌آموز صفحه‌ی 12 خود را به «گزارش» اختصاص داده است و در هر شماره، گزارشی چهار صفحه‌ای را پیش چشم خواننده‌ی خود می‌گذارد.

-در شماره 1، گزارش با عنوان «رفاقت‌های بی‌مرز»، گزارشی از پذیرش و دوستی است. زیرتیتر بسیار جذاب و مقدمه‌ی خوب آن، برای خواننده کشش خواندن گزارش را ایجاد می‌کند. گزارش از مدرسه‌ای در استان البرز گرفته شده است که دانش‌‌آموزان افغانستانی و ایرانی در کنار هم درس می‌خوانند و رفاقت‌های نابی بینشان شکل می‌گیرد. موضوع گزارش، به‌درستی و با توجه به نیاز جامعه انتخاب شده است. زبان گزارش، زبانی صمیمی است. استفاده از عکس و مصاحبه، این گزارش چهار صفحه‌ای را خوش‌ریتم و خوشخوان کرده است. نکته‌ای که به نظر می‌رسد با کمی دقت می‌توانست بهتر از آب دربیاید این است که میان‌تیتر‌ها، روتیتری دارند که از نظر فونت و اندازه و رنگ دقیقا همسان با متن چاپ شده‌اند و در چند مورد، سخت خوانده می‌شوند. نام  گزارشگر مشخص است ولی نام عکاس گزارش ذکر نشده است. در صورت یکی بودن گزارشگر و عکاس، بهتر بود که این دو عنوان در کنار هم ذکر شود.

-در شماره 8، گزارش با عنوان «دستبند نارنجی‌ها» گزارش تحلیلی و توصیفی است. گزارشگر در چهار صفحه ابتدا به‌طور کلی به وضعیت حیوانات آسیب‌دیده می‌پردازد و تلویحا موضوع شکار گونه‌های در خطر را مطرح می‌کند. سپس به کنشگری افراد در این وضعیت پرداخته می شود و روزنه‌های امید را باز می‌کند. در بخش پایانی گزارش هم، ذیل میان‌تیتر «دستبند نارنجی‌ها» نگاهی جهانی نسبت به موضوع به مخاطب خود می‌دهد که پایانی قوی برای یک گزارش است. تصاویر گزارش، عمدتا آرشیوی هستند که اتفاقا به فراخور روند گزارش، محل ایراد نیست.

-در شماره 9، مخاطب با گزارش توصیفی دیگری با عنوان «قلمروی کلاس‌ششمی‌ها» روبرو می شود.  زیرتیتر گزارش، به سرعت و به خوبی نشان می‌دهد که این مطلب راجع به چه چیز و در کجاست. این گزارش، دو محور اساسی دارد. خواننده‌ی خود را با طرح «مدرسه در دست بچه‌ها» و تنوع و دوستی پیروان ادیان مختلف در مدرسه‌ی"بهنام" آشنا می‌کند. این موضوع­ ها بنا بر مشاهده‌ی میدانی، مورد علاقه‌ی مخاطبان این گروه سنی هستند. گزارش با عکس‌های اختصاصی روند خوش‌خوانی دارد. همراه کردن گزارش با گفت وگو به زنده‌تر شدن آن انجامیده است.

در مجموع مخاطب به طور ثابت در صفحه‌ی 12 نشریه با گزارش مواجه می شود. موضوع­ ها کاملا در حد درک و فهم و مرتبط با دغدغه‌ی دانش‌آموزان در این سنین انتخاب شده اند. زبان به درستی به کار گرفته شده است. عکس‌ها معمولا و به تناسب موضوع، اختصاصی هستند که این احترام به خواننده را می‌رساند. چه بهتر این که در هنگام استفاده از عکس بچه‌ها، فقط نام کوچک آن‌ها ذکر شود و نه نام و نام خانوادگی عیان‌سازی کامل هویت کودک، از منظر حقوق کودک می‌تواند حساسیت‌برانگیز باشد. به وضوح، این گزارش‌ها در مسیر صلح و دوستی قدم برمی‌دارند. خواندن گزارش‌های این مجله به نوجوانان، والدین و معلمان آن‌ها توصیه می‌شود.

مهارت­های زندگی

در شماره های بررسی شده قسمتی با سرکلیشه "مهارت­های زندگی" وجود دارد.

-در شماره 1، مطلبی با عنوان "ماموریت: نزدیک شدن به غریبه ­ها!" نحوه ارتباط گیری کودکان با افراد ناآشنا را واکاوی کرده و به مهارت"روابط بین فردی"پرداخته است. این مهارت باعث تقویت روحیه مشارکت، اعتماد و همکاری با دیگران شده و از این طریق به گسترش مرزهای کودک با دیگران منتهی می شود.

نویسنده با زبانی ساده در مقدمه­ ای به توضیحی در مورد مفهوم غریبه پرداخته و از بار منفی این مفهوم  می­ کاهد و با رد کردن ملاک­هایی چون رنگ پوست، دین، زبان، لهجه و... مخاطب را با دو پرسش مواجه   می­ کند که پاسخ آن­ها در وجه انکاری، درون­مایه اصلی مطلب است:"...مگر دنیا به همین رنگارنگ بودنش قشنگ نیست؟با این همه بعضی آدم­ها از تفاوت­ها می­ترسند، اما تا حالا شنیده­ اید لهجه باعث خوبی یا بدی کسی شده باشد؟"

نویسنده در محور بعدی نوشتار، مفهوم غریبه بودن را از زاویه مسائل اجتماعی و به عنوان یک"برساخته" مطرح می کند و با ذکر مثال­هایی چون مهاجرت به دلیل جنگ و یا شغل والدین، "آشنایی" را به عنوان پاد زهری بر تیرگی روابط و یا فاصله گیری­های بی معنا معرفی می­کند: "شاید بعضی از همکلاسی های تو فقط به خاطر این که آن­ها از کشور دیگری آمده اند، از آن­ها خوششان نیاید...این جور وقت­ها راه چاره فقط آشنایی است! باید به غریبه­ ها فرصت بدهیم تا خودشان را به ما بشناسانند"

در بخش بعدی، عنصر"همدلی" در کنار آشنایی می نشیند و به مخاطب توصیه می شود:

"خودت را بالاتر ندان" ، "خودت را جای دیگری بگذار"

توصیه دیگری مبتنی بر موازین دینی و اخلاقی مطرح می شود:

"یادت باشد هیچ کس به خاطر لهجه، محل زندگی یا رنگ پوستش از دیگران برتر نیست. برای همین حتی اگر هم کلاسی هایت غریبه تازه واردی را مسخره می کنند، تو کنار او باش و خودت را بالاتر از او ندان."

نویسنده در قسمت انتهایی نوشتار، به نقش عنصر"اعتماد" در تحکیم روابط می پردازد و با اشاره به برخی نگرانی ها از جنبه های خطرناک ارتباط با غریبه ها، یک راهکار بنیادی ارائه می دهد: "باید ببینی آیا او آدم قابل اعتمادی است؟" نویسنده در پی این راهکار، به درستی دست به یک تفکیک منطقی می زند: "هیچ کدام از این ها ربطی به رنگ پوست، لهجه و کشوری که در آن به دنیا آمده ایم، ندارد. پس نگران نباش."

 تصاویر با متن هماهنگ و مرتبط هستند.

-در شماره 8، مطلبی با عنوان "اگر کسی خواست به بخش های خصوصی بدنمان نگاه کند، یا دست بزند، چه کار کنیم؟" یکی از موضوع­ های مهم در شناخت زیستى- اجتماعی یعنی شناخت کودکان از مسائل جنسی را مطرح کرده است.

عنوان نوشتار، مقداری بلندتر از حد متعارف است و از این­رو محتوای متن را پیش از خواندن آن، لو می دهد. استفاده از زیرتیتر"بگو نه! دورشو، خبربده" به رغم ترغیب مخاطب به خواندن متن، در ترکیب با تیتر اصلی، آن ویژگی را مضاعف می کند.

نوشتار، هدف کلی خود را یعنی آموزش با بیان اهداف مصداقی ­تر هم­چون منع دیدن بخش خصوصی بدن توسط افراد غریبه دنبال کرده است. این هدف کلی، امروزه با گسترش روزافزون ارتباط کودکان با فضاهای مجازی و اینترنت، با ارزش است. زیرا گسترش این نوع ارتباط، امکان کنترل همه جانبه را از والدین می ستاند. شناخت اصولی و صحیح کودکان از جوانب موضوع، می تواند آن­ها را در برابر آسیب های اجتماعی و خسران­های احتمالی محافظت کند.

در همین راستا نوشتار پس از مقدمه ای کوتاه، تعریفی قابل فهم از بخش های خصوصی بدن به مخاطب ارائه می دهد و تنها والدین و در شرایطی پزشک را مجاز به دیدن این بخش ها معرفی می کند. بخش های بعدی نوشتار، شرح و ایضاحی هستند بر سه جمله ای که پیش از این در زیرتیتر آمده بود:"بگو نه!، دور شو، خبر بده"

آگاهی کودکان از این قبیل موارد می تواند آنان را در برابر آسیب های اجتماعی احتمالی مقاوم و واکسینه کند. شیوه ارائه مباحثی از این دست، از آنجا که با ویژگی های فرهنگی و مناسبات اجتماعی ارتباطی تنگاتنگ دارند، بسیار دشوار و همواره محل بحث بوده اند. به نظر می رسد نویسنده با آگاهی به این موضوع، سعی کرده است که اطلاعات لازم و ضروری را در چارچوب فرهنگ دینی و ملی ارائه دهد.

شاید توجه به ظرفیت های ادبیات کودکان و تاثیرگذاری داستان ها-به رغم پیچیدگی های فنی و ادبی که دارند-نویسندگان را از افتادن در دام و اشکالات زبان مستقیم و استفاده از جملات تجویزی، برهاند و آنان را بیش از پیش به مقصود و هدف نزدیک تر کند.

-در شماره 9، نشریه در مطلبی تحت عنوان "تابستان یا کلاسستان؟" به موضوع روزهای فراغت تابستان و نقد سبکی متداول و رایج برای سپری کردن آن، یعنی نام نویسی و شرکت در کلاس های مختلف درسی و غیردرسی در این ایام، پرداخته است. چنین نقدی در واقع یک نقد اجتماعی است که نویسنده تلاش کرده است کودکان را در آن سهیم کند و این تلاش از آنجایی که به فربهی نهاد کودکی و به رسمیت شناخته شدن بیش از پیش کودکان در پهنه عمومی و خانوادگی منجر می شود، ارزنده است.

نویسنده در مقدمه نوشتار با انتقاد از شرکت کردن در کلاس های تابستانی، با اشاره به فلسفه وجودی تعطیلات تابستان، چنین نوشته است: "فارغ، یعنی خالی، آسوده و رها. پس بهتر است جمعه ی سال ما، یعنی تابستان هم به استراحت و تفریح و البته کمی تجربه ی کارهای جدید بگذرد."

نویسنده در ادامه با ارائه سه سرنخ و یک پیش­نهاد ویژه، مخاطب دانش آموز را در چگونگی گذراندن ایام تابستان راهنمایی کرده است.

توجه به کارهایی که فرصت انجام آن­ها در طول سال تحصیلی نبوده است، تجربه کردن مواردی که امکان یادگیری آن در روزهای مدرسه وجود نداشته است و گسترش روابط اجتماعی با دوستان و آشنایان در طول تابستان، سه سرنخ ارائه شده در این نوشتار هستند.

انجام یک کار هیجان برانگیز گروهی پیشنهاد ویژه نویسنده به مخاطب دانش آموز است که بر اساس آن فعالیت هایی همچون خواندن یک مجموعه کتاب، تماشای چند فیلم، ساختن وبلاگ یا ربات و تشکیل یک تیم ورزشی توصیه شده است.

در مجموع نشریه در بخش مهارت های زندگی به نکات کلیدی، ساده و  ارزشمندی اشاره کرده است که نتیجه ی آن،  افزایش رشد اجتماعی، اعتماد به نفس و استقلال مخاطب است.

جدول شماره 2- توزیع فراوانی مطالب برتر سه شماره رشد دانش آموز 98-1397

موضوع	سرمقاله	داستان	گزارش	مهارت زندگی	جمع مطالب	کل مطالب نشریه
مطالب هر بخش	3	15	3	3	24	73
مطالب برتر	3	7	3	3	16	16
درصد	100%	46.6%	100%	100%	66.6%	21.9%

جدول نشان می دهد مطالب انتخابی اکثرا در هر سه شماره بررسی شده برتر دیده شده اند. داستان با 46.6% بیشترین مطالب برتر را به خود اختصاص داده است. در کل نزدیک به 22% از مطالب نشریه برتر بوده اند.

جدول شماره3- مقایسه مطالب برتر سه شماره رشد دانش آموز سال 1396 و 1397 

( به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد. )

 مطالب برتر رشد دانش آموز در سال 97 در مقایسه با سال 96، رشد 4.2% را نشان می دهد

مطالب مثبت

در شماره های بررسی شده بخش های محیط زیست، ایران شناسی، ورزش و ارتباطی در زمره مطالب مثبت نشریه قرار دارند که نتایج بررسی هربخش به طور جداگانه در زیر می آید:

محیط زیست

در سه شماره بررسی شده مطالب زیست محیطی، اغلب در صفحاتی ثابت و با سرکلیشه نوشتاری محیط زیست همراه با تصویر آهویی نشسته خودنمایی می کنند.

-در شماره 1، مطلبی با عنوان "همسایه ­های سر و ته" درباره خفاش‌هاست. نویسنده به خفاش شخصیت انسانی داده و در نخستین جمله از زبان خفاش با فونتی بزرگتر می گوید: "سلام! بنده خفاش هستم. اسم شریف شما؟" و با چند سوال و جواب کوتاه که رگه­ هایی از طنز دارد، مخاطب را به خواندن ادامه مطلب دعوت می‌کند. اطلاعات ارائه شده جامع و کامل است. انتخاب درست تصاویر همراه با طنز کوتاه در کنار آن­ها، تصاویر را گیرا و اثرگذارتر کرده است. نویسنده از این که خفاش‌ها منفور و زشت تلقی می‌‌شوند از زبان خود شان گلایه کرده و فیلم ­ها و کارتن­ ها را مسبب آن دانسته است. در انتها چند مورد از کارکرد خفاش‌ها در طبیعت مثال زده شده که خواننده  با این گونه پرنده پستاندار مهربان‌تر باشد.

-در شماره 8، مطلب با عنوان "وقتی رنگ ها بال در می آورند!" در وهله نخست هم­نشینی زیبای رنگ‌ها در این صفحه مخاطب را جذب می‌کند تا دقایقی را صرف خواندن این مطلب کوتاه و جامع کند. عنوان با محتوا هم خوانی دارد.

نوشتار درباره زندگی پروانه‌هاست، موجودات رنگی که فقط سه رنگ را می‌بینند و این شروع پرکششی برای مخاطب است که تا انتها مطلب را دنبال کند. مراحل زندگی و شیوه تغذیه این حشره با جمله‌های ساده و کوتاه تشریح شده است که مناسب گروه سنی مخاطب و  تصاویر انتخابی به جا و درخور است.

-در شماره 9، با عنوان " از دایناسورها چه خبر؟" به زندگی و خصوصیات دایناسور می پردازد اطلاعات مفید با عکس ها ی مستند از نکات مثبت این بخش است.

در کل مطالب انتخابی به نحوی  است که رغبت خواندن را در مخاطب برمی انگیزد و به اطلاعات او می افزاید.

ایران شناسی

در شماره­ های بررسی شده مطلبی با سرکلیشه نوشتاری ایران شناسی به همراه تصویری از دوربین و نقشه ایران دیده می شود.

نشریه در شماره 1، با "عنوان بازوی خرچنگی" به اختراع ایرانیان در آغاز دوره اسلامی می پردازد. تلاش و کوشش سه پسر «موسی بن شاکر» اهل خراسان با  اختراع صد وسیله و نوشتن کتاب های علمی و ترجمه کتب یونانی برای دستیابی به دانش ملت­های دیگر جالب و خواندنی است. تصاویر "بازوی خرچنگی" برگرفته از "کتاب حیل"، به درک بیشتر متن می انجامد. اشاره به دوستی و همکاری بین برادران و علاقه به کار گروهی، از نکات مثبت و تاثیر گذار این نوشتار است.

-در شماره 8، مطلب با عنوان "نمادهای تخت جمشید" خود نمایی می کند و به معرفی نمادهایی می پردازد که ریشه در باور و اعتقادات مردم ایران باستان داشته است. وجود تصاویر مرتبط، درک مطلب را  بیشتر می کند.

- در شماره 9، با عنوان "تیشتر و اپوش" به توضیح درباره­ ی باورهای ایرانیان باستان در خصوص ستاره ها و سیارات می پردازد که امروزه به آن اسطوره ­های آسمانی گفته می ­شود. در این مطلب دو ستاره با نام­های "تیشتر" نماد باران و پایان خشک سالی و "اپوش" نماد قحطی و خشکسالی معرفی می شوند. این ستاره ها ابر قهرمانانی هستند که ریشه در باورهای گذشتگان امان دارند و همواره با یکدیگردر جنگ بوده اند.

ورزش

در سه شماره بررسی شده این بخش با سرکلیشه نوشتاری ورزش به همراه تصویری از سه توپ ورزشی دیده می شود. مطالب اکثرا در صفحه ثابت هستند.

-در شماره 1، با عنوان "توپ بازی با دیوار" نشریه به معرفی انواع ورزش با توپ و راکت می پردازد که یکی از آنان، ورزش اسکواش است. ورزشی که مخاطب شاید اطلاعات دقیقی در مورد آن نداشته باشد. تصاویر مستند به کمک متن آمده است.

-در شماره 8، با عنوان "ورزش، وزنه، جاذبه!" به نکاتی اشاره می شود که قبل از ورزش باید مخاطب رعایت کند. مطلب با زبانی ساده و صمیمی و با توجه به مراحل رشد، مخاطب را تشویق به ورزش کردن می کند.

-در شماره 9، منظور از عنوان «به نزدیک ترین دوست تان توجه کنید!»،  نزدیک ترین دوست همان بدن است. با نزدیک شدن به تعطیلات تابستانی، نشریه مخاطب را تشویق به ورزش کردن می کند. اطلاعات ارائه شده علمی، کاربردی، با زبانی ساده و صمیمی است.

در کل این بخش توجه نشریه را به ورزش های حرکتی نشان می دهد و مخاطب را تشویق می کند تا از سستی و بی حرکتی فاصله بگیرد.

ارتباط با مخاطبین

در شماره­ های بررسی شده با سرکلیشه "آثار شما" و عنوان "ایستگاه بچه­ ها" نشریه ارتباط دو سویه با مخاطب خود برقرار کرده است.

این قسمت از سه بخش نقاشی، شعر، داستان تشکیل شده است. نشریه در بخش نقاشی قصد دارد با ذکر نکاتی هر چند مختصر به دانش آموزان، آموزش نقاشی بدهد و با چاپ شعر و داستان نیمه تمام، مخاطب را تشویق به سرودن شعر و نوشتن داستان می کند تا پس از اتمام، آن را به مجله ارسال کند و با نام خودش در نشریه به چاپ رسد.

در مجموع این بخش علاوه بر چاپ آثار مخاطبین، به آموزش، خلاقیت، افزایش اعتماد به نفس و تشویق کودکان به داستان نویسی و سرودن شعر توجه نشان داده است.

جدول شماره 4- توزیع فراوانی مطالب مثبت نشریه سه شماره رشد دانش آموز 98-1397

موضوع	ایران شناسی	محیط زیست	ورزش	ارتباطی	مطالب مثبت	کل مطالب نشریه
مطالب هر بخش	3	3	3	3	12	73
مطالب مثبت	3	3	3	3	12	12
درصد	100%					16.4%

نشریه به مطالبی توجه داشته که نشان از اهمیت دادن به آن است. در کل 16.4%  از مطالب نشریه مثبت دیده شده اند.

جدول شماره 5- جدول مقایسه ای مطالب مثبت سه شماره رشد دانش آموز سال 1396 و 1397

( به دلیل تعداد بالای ستونهای داده های آماری و خارج از صفحه قرار گرفتن، جدول حذف گردیده است. اما داده ها موجود می باشد.)

جدول نشان می دهد مطالب مثبت نشریه رشد دانش آموز در شماره های بررسی شده نسبت به سال 96 رشد داشته است.

پیشنهادها

برای ارتقاء کیفی مجله ذکر نکاتی چند لازم است:

-در بخش شعر، نشریه می تواند از شعرهای ارسالی مخاطبین،که به حال و هوای نوجوانان نزدیک تر است نیز استفاده کند.

- توجه به گونه ادبیات کهن، به کودک هویت و غنای فرهنگی می بخشد و او را با گذشته پیوند می دهد.

-استفاده از داستان­ و شعر ترجمه می تواند نگاه سطحی کودکان را عمیق تر کند. کودک می آموزد تا تمرین کند از چشم و ذهن دیگران هم جهان را ببیند و فرصتی در اختیارش قرار می گیرد تا به صدای کسانی که نمی­شناسد و هیچ وقت آنان را ندیده گوش دهد.

سخن آخر  

بررسی نشان می­ دهد مطالب برتر و مطالب مثبت رشد دانش آموز در سال 97 نسبت به سال 96، از رشد کیفی برخوردار بوده است. گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک، آرزومند است رشد دانش آموز همواره به رشد کیفی مطالب خود بیفزاید.

گروه بررسی نشریات

شورای کتاب  کودک

بهار 1399